چهار رکن اساسی توبه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام سید احمد فاطمی در جلسه تفسیر قرآن کریم که ظهر امروز در مسجد نو واقع در میدان آستانه قم برگزار شد، با اشاره به اینکه یکی از درهای رحمت الهی «پذیرش توبه» است، گفت: خداوند متعال انسان را خلق کرده است و می داند که انسان گاهی دچار فراموشی، لغزش و گناه می شود، برای همین راهی برای بازگشت انسان به نام توبه قرار داده است.

عوامل ارتکاب گناه

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با بیان این که عوامل درونی و بیرونی سبب ارتکاب گناه می شوند، اظهار داشت: عامل درونی که همان «نفس اماره» است و از درون وجود انسان سبب وسوسه انسان و گرایش وی به سمت گناه می شود؛ عامل بیرونی هم همان «شیاطین جن و انس» هستند که زمسنه های انحراف انسان از راه حق را فراهم می کنند.

وی افزود: شیاطین جن همان نسل ابلیس بوده و شیاطین انس همان کسانی هستند که خودشان دچار انحراف شده اند و سعی می کنند دیگران را نیز به درد خودشان دچار کنند.

حجت الاسلام فاطمی با اشاره به بخشی از مناجات های امام سجاد(ع) «إِلَهِي إِلَيْكَ أَشْكُو نَفْساً بِالسُّوءِ أَمَّارَةً وَ إِلَى الْخَطِيئَةِ مُبَادِرَةً وَ بِمَعَاصِيكَ مُولَعَةً؛ خدايا از نفسى كه فراوان به بدى فرمان مي دهد به تو شكايت مى كنم، همان نفسى كه شتابنده به سوى خطا، و آزمند به انجام گناهان» عنوان کرد: حضرت(ع) در این فراز به ما آموزش می دهد که باید بسیار مراقب نفس خود باشیم تا دچار لغزش نشده و آخرت خود را از دست ندهیم.

شیطان برای هر نفر یک تدبیر دارد

استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه شیطان برای هر انسان یک راهکاری دارد، ابراز داشت: ابلیس همه نقطه ضعف های هر انسان را به خوبی می شناسد و برای هر شخص طبق شخصیتش برنامه ریزی می کند؛ به عنوان مثال کسی که اهل شرب خمر نیست را به خوردن شراب وسوسه نمی کند، بلکه از راه خوددش وارد می شود.

وی اضافه کرد: یکی از راه های شیطان برای نابودی آخرت انسان ها این است که بعد از انجام گناه از سوی انسان، به وی القا می کند که دیگر آمرزیده نخواهد شد و حداقل باید در این دنیا نهایت لذت خود را ببرد و اینگونه معنویت را در دنیا و اخرت را از او سلب می کند.

حجت الاسلام فاطمی با اشاره به این که انسان متقی هیچ گاه از رحمت الهی ناامید نمی شود، بیان کرد: انسان باید بداند که خداوند «ارحم الراحمین» است و همواره باید به دنبال این باشد که بعد از هر گناهی درصدد جبران حقیقی آن گناه برآمده و دیگر به آن گناه اصرار نورزد.

توبه جوان خطاکار

استاد حوزه علمیه قم به بیان داستان «توبه جوانی که کفن ها را از درون قبرها می دزدید» پرداخت و اظهار داشت: روزی یک جوان با چشمان گریان نزد پیامبر اکرم(ص) آمد و گفت: يا رسول الله! گناهان بزرگي مرتکب شده ام که شايد خداوند هيچ گاه مرا نيامرزد. حضرت(ص) با ناراحتي فرمود: «وَيحَکَ يا شابُّ ذُنُوبُکَ أَعظَمُ أَم رَبُّکَ؛ واي بر تو اي جوان! آيا گناهان تو بزرگتر است يا پروردگارت؟ گفت: اي پيامبر پروردگارم از همه چيز بزرگتر است.

وی ادامه داد: پيامبراکرم(ص) فرمود «آيا مرا به يکي از گناهانت خبر نمي دهي؟» او گفت: يا رسول الله! من هفت سال بود نبش قبر مي کردم و بعد از بيرون آوردن مرده ها کفن آنان را مي ربودم تا اينکه دختر جواني از انصار مرد؛ من آن شب بعد از نبش قبر وي کفن او را دزديدم و عريان رهايش کردم.

حجت الاسلام فاطمی در ادامه بیان داشت: در آن حال، شيطان مرا وسوسه کرد و من به عمل شنيع زنا مرتکب شدم؛ هنگامي که گورستان را ترک مي کردم ، آوازي از آن مرده شنيدم که تمام وجود مرا تحت تأثير قرار داد و آن صدا اين بود که اي جوان! واي بر تو از روز قيامت ، هنگامي که خداوند من و تو را احضار خواهد کرد، کفن مرا بردي و از قبر بيرون آوردي و مرا ناپاک رها کردي!

استاد حوزه علمیه قم افزود: يا رسول الله! من با اين اعمال ننگين گمان نمي کنم که هرگز بوي بهشت را استشمام کنم. پيامبر اکرم(ص)بر او نهيب زد که از من دور شو اي فاسق! مي ترسم به آتش تو بسوزم، چقدر به جهنم نزديکي! ایشان اين سخن را گفت و همواره با دست به او اشاره مي کرد که از حضورش بيرون رود تا اينکه آن جوان از حضور پيامبر بيرون رفت.

وی اضافه کرد: جوان گنهکار توشه تهيه کرد و به يکي از کوههاي مدينه رفته و دستهايش را به گردن بسته ، داد مي زد و مي گفت: پروردگارا! تو مرا مي شناسي و گناهم را مي داني . خدايا! من پشيمان شدم و به نزد پيامبرت رفتم، اظهار توبه کردم، اما مرا از خود دور کرد و خوفم را زياد کرد. از تو مي خواهم به حق نامهاي بزرگوارت که مرا نااميد نگرداني! چهل شبانه روز مي گفت و مي گريست تا اينکه خداوند متعال اين آيه را نازل کرد «وَ الَّذِينَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أو ظَلَمُوا أنفُسَهُم ذَکَرُوا اللهَ فَاستَغفَرُوا لِذُنُوبِهِم وَ مَن يَغفِرُ الذُّنُوبَ إِلاّ اللهُ؛ بندگان خوب خدا آنهايي هستند که هرگاه کار ناشايستي انجام دهند يا به خودشان ستم کنند، خدا را ياد مي کنند و براي بخشش گناهان استغفار مي کنند و جز خدا چه کسي گناهان را مي آمرزد؟»

حجت الاسلام فاطمی با اشاره به این که پس از نزول آيه، پيامبر اکرم(ص) به همراه اصحاب به دنبال آن جوان پشيمان که همان بهلول نبّاش بود، رفتند، عنوان کرد: در این حال حضرت(ص) پذيرش توبه اش را به وي ابلاغ کرد و وعده بهشت به او داد و سپس به يارانش توصيه کرد «گناهان خود را همانند اين جوان جبران کنيد».

استاد درس خارج حوزه علمیه یادآور شد: ما هرگز حق نداریم اگر کسی گناهی مرتکب شد، او را از رحمت خداوند ناامید کنیم و او را مورد شماتت قرار دهیم، بلکه باید بدانیم در رحمت الهی همواره باز است و افراد خطاکار را به توبه دعوت کنیم.

چهار رکن اساسی توبه در کلام امیرالمؤمنین

وی  توبه حقیقی را در کلام امیرالمؤمنین(ع) اینگونه توصیف کرد: توبه چهار رکن اساسی دارد که عبارتند از پشیمانی قلبی، استغفار زبانی، عمل با اعضای بدن و تصمیم بر اینکه دیگر آن گناه را انجام ندهد.

حجت الاسلام فاطمی با بیان این که انسان باید سوز پشیمانی از گناه را با تمام وجود خودش احساس کند، گفت: بهشت محل انسان های پاکیزه است و انسان همواره باید پرونده اعمال خود را با استغفار پاکیزه کند تا در بهشت برین جای بگیرد؛ متأسفانه گاهی مشاهده می کنیم که افرادی استغفار می کنند، اما بر گناه خود نیز مداومت دارد، این عمل ناپسند، مسخره کردن عالم ربوبیت است.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم در پایان خاطرنشان کرد: اگر انسان مرتکب گناهی شد، باید درصدد جبران آن برآید؛ مثلا شخصی که روزه خواری می کند باید پس از توبه، کفاره روزه را به جا بیاورد./841/پ۲۰۲/ج