حوزه و نظام در بخش پژوهشی تعامل خوبی ندارند/ دروس خارج باید کاربردی و ناظر به نیاز حاکمیت باشد

اشاره: رهبر معظم انقلاب در سال 89 برای اولین بار اصطلاح اقتصاد مقاومتی را به کاربردند و پس از آن با نام گذاری مستمر سالهای اخیر به نام‌های اقتصادی و در سخنرانی‌های متعدد، به تعریف و تبیین اقتصاد مقاومتی، حلقه‌ها و اجزای آن پرداختند.

اواخر بهمن ماه سال 92 بود که سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی توسط ایشان به صورت رسمی ابلاغ شد و ایشان در مقدمة این سیاست‌ها، اقتصاد مقاومتی را الگوی اقتصادی بومی و علمی برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی و نیز الگویی الهام بخش از نظام اقتصادی اسلام معرفی فرمودند.

اقتصاد اسلامی بر خلاف اقتصاد غربی، بر قناعت و پرهیز از مصرف‌گرایی تأکید دارد؛ اقتصاد غربی نیازهای انسان را نامحدود و منابع و امکانات جهان را محدود می‌داند، در حالی که در اسلام منابع و امکانات نامحدود معرفی شده‌اند.

یکی از مباحثی که کمتر به آن توجه شده است اقتصاد تعاونی و جایگاه آن در اسلام است، اقتصادی که می تواند دروازه های شکوفایی نظام پولی و بانکی کشور را باز کرده و موجبات تغییرات جدی در این حوزه را فراهم آورد.

در حوزه علمیه نیز مراکزی هستند که کم و بیش در زمینه اقتصاد تعاونی فعالیت هایی کرده تا بتوانند در زمینه تحقق فرمایشات رهبر معظم انقلاب گام های جدی بردارند و البته مراکزی نیز به همین مناسبت در حوزه تأسیس شده است.

با توجه به اهمیت جایگاه اقتصاد اسلامی، خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا با حجت الاسلام والمسلمین احمدعلی یوسفی عضو هیأت علمی و مدیر گروه اقتصاد اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، رییس مرکز راهبری مطالعات اسلامی اقتصاد مقاومتی و همچنین برگزیده همایش هجدهم کتاب سال حوزه به گفت‌وگویی صمیمی نشسته است که متن این گفت‌وگو در ادامه تقدیم می شود.

 

رسا – با سلام و تشکر از وقتی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید، در ابتدا کمی از خودتان و فعالیت های علمی که داشته اید برای ما بگویید.

من هم خدمت شما و همه عزیزان در خبرگزاری رسا سلام و عرض خسته نباشید دارم.

بنده در سال ۱۳۵۹ مقارن با انقلاب فرهنگي و تعطيلي دانشگاه‌ها، راهي قم ‌شدم و در حوزه علميه قم در كنار دروس حوزوي به تبليغ و حضور در جبهه‌هاي جنگ حق عليه باطل مشغول شدم و در سال ۱۳۶۷ دروس حوزوي را به پايان رساندم.

من دروس خارج فقه و اصول را با در درس حضرات آيات عظام فاضل لنكراني، سبحاني و تبريزي شرکت کردم و بعد از جنگ در كنار دروس حوزوي، به جهت ضرورت نظام جمهوري اسلامي ايران در رشته «اقتصاد اسلامي» تحصيل را آغاز کردم و در سال ۱۳۷۵ همزمان با تحصيل در حوزه، موفق به اخذ مدرك كارشناسي ارشد در رشته اقتصاد از دانشگاه علامه طباطبايي(ره) شدم.

من با دكتري فقه الاقتصاد با گرايش اقتصاد نظري در حوزه‌هاي تخصصي، اقتصاد تعاون از منظر اسلام، پول و احكام فقهي آن، نظام اقتصادي اسلام فعاليت دارم و هم اكنون ضمن بهره مندي از دروس خارج فقه و اصول، مشغول تدريس دروس حوزه هستم و مسؤوليت انجمن اقتصاد اسلامي حوزه علميه قم را بر عهده دارم و در جامعة‌المصطفي، دانشگاه شهيد محلاتي قم و حوزه علميه قم مباحث نظري حوزه اقتصاد را ارائه مي‌كنم.

این جانب علاوه بر چاپ مقالات و كتاب‌هايي در زمينه اقتصاد اسلامي، در برنامه‌هاي راديويي همچون در مسير سرنوشت، انديشه‌ها، نقد و نظر و اسلام و اقتصاد به تبيين مباحث اقتصادي می پردازم و در همایش هجدهم کتاب سال حوزه نیز صاحب عنوان شایسته تقدیر شدم و چند سالی است که در مرکز راهبردی اقتصاد مقاومتی حوزه های علمیه نیز به عنوان مسؤول فعالیت می کنم.

بنده تا کنون نزدیک به 10 کتاب و حدود 40 مقاله علمی و پژوهشی داشته ام و در پنج جشنواره نیز رتبه برگزیده را به دست آوردم که مورد آخر آن همایش کتاب سال گذشته بود.

 

رسا – به نظر حضرتعالی برای تحقق اقصاد مقاومتی چه راهکاری عملی وجود دارد؟ در عرصه نظریه پردازی چه می توان کرد؟

بعد از آنکه سیاست های اقتصاد مقاومتی ابلاغ شد همیشه در این فکر بودم که چطور این سیاست ها باید روی زمین اتفاق بیفتد و صرفاً در حرف نماند و مطمئن بودم که در چارچوب نگاه اقتصادی موجود که دولت آن را دنبال می کند عملیاتی نخواهد شد و نیاز به بستری دارند که دو ویژگی عمده دارند: اول بستر مردمی و دوم بستر مبتنی بر معارف اسلامی.

حال اینکه چطور می توانیم سیاست های اقتصاد مقاومتی را با نگاه تفکر اسلامی محقق کنیم نه تفکر سرمایه داری و سکولار؟ سخنگوی دولت چند وقت گذشته اعلام کرد اساساً ما همین اقتصاد مقاومتی را درسال 88 آوردیم و داریم عمل می کنیم در حالی که این تلقی نمی تواند سیاست های اقتصاد مقاومتی را امروزه عملیاتی کند و ما را به اهداف برساند.

باید مشکلات اساسی اقتصادی حل شود

هدف ما این است که مشکلات اقتصادی را از قبیل رکود، تورم، ضعف در تولید، بیکاری، فساد، قاچاق و ... که روز به روز هم بیشتر می شوند را با نگاه اقتصاد مقاومتی حل کنیم.

اگر این نگاه تا الان درست بود حداقل باید شاهد کاهش آمار این مسائل می بودیم؛ درست است تورم پایین آمده اما به قیمت رکود؛ ما در رکود شدید قرار داریم و 60 درصد ظرفیت های تولیدی ما راکد هستند؛ حال راهکار چیست؟ دو سال قبل طی همکاری که با حکم ریاست پژوهشگاه حضرت آیت الله علی اکبر رشاد با نهادهای انقلابی داشتیم، در صدد بودیم ضمن ارائه مدل هایی بر اساس مبانی اسلامی چارچوبی برای حضور واقعی مردم در عرصه اقتصاد مقاومتی طراحی کنیم، چرا که می خواستیم این سیاست ها را روی زمین پیاده کنیم.

ارائه مدل های اجرایی اقتصاد مقاومتی در جمع نخبگان حوزوی و دانشگاهی

مدل ها در جمع های نخبگان حوزوی و دانشگاهی و حتی در میان عامه مردم ارائه شد و به ویراست دهم رسید، البته در طراحی این مدل ها چند کار عمده با نگاه اسلامی نقش داشتند که الهام بخش بودند؛ اول نگاه امام(ره) در مورد اینکه مردم چگونه نقش می آفرینند، دوم بیانات رهبری که بسیار گسترده و در دسترس است، سوم نگاه آیت الله محمد علی شاه آبادی استاد اخلاق و عرفان امام خمینی(ره) که ایشان مکتب اقتصادی دارند؛ تحت عنوان مکتب اقتصادی اخلاقی، چهارم پیشرفت اقتصادی کوثری آیت الله جوادی آملی که ایشان معتقدند، مردم و امکانات و سرمایه ها باید به عدالت در اختیار همه مردم قرار گیرد.

پنجم مدل اقتصادی بنگاه های کارگر مالک که بر اساس تفکرات اخلاقی و اجتماعی دین مسیحیت کاتولیک که توسط چند کشیش در باسک اسپانیا طراحی شده است؛ بنده وقتی ارزش های اخلاقی را از نگاه اسلام بررسی کردم، به این نتیجه رسیدم که این اصول در اسلام ما خیلی با ارزش تر است و در صدد باز طراحی آن برآمدم، ششم نتایج تحقیق کتاب اقتصاد تعاونی بنده بود که به دستور رهبری و پیگیری آیت الله حسینی بوشهری به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و سپس به من واگذار شد.

چگونه دیگر رکود نداشته باشیم

این مدل ها با همکاری مرکز اقتصاد مقاومتی حوزه انجام شده و در صدد برگزاری کارگاه هایی برای حوزویان و آموزش دانشجویان و اساتید دانشگاه ها هستیم تا این مدل ها در سراسر ایران و در استان های مختلف ارائه شوند و به کسانی که علاقمند هستند، آموزش داده شده و بعد نیروهای فعال هر استان متناسب با ظرفیت های اقتصادی و انسانی هر استان مدل های عملیاتی انطباقی طراحی کنند.

استان ها در سیکل حرکت درونی تولید، صنایع تبدیلی و فرآوری و توزیع و مصرف درون زا این مدل ها را طراحی کنند و این ثقل حرکت تولید و فعالیت را در سراسر استان ها به هم وصل کنند، تا تعادل بین توزیع و مصرف برقرار شود و اگر این تعادل ایجاد شود دیگر تورم و رکود نخواهیم داشت و انشاالله بسیاری از مفاسد نیز حل خواهند شد.

 

رسا – در ارتباط با مرکز راهبری مطالعات اسلامی اقتصاد مقاومتی حوزه و زمینه تأسیس و وظایف آن توضیح دهید.

در حقیقت در راستای سیاست‌های کلی ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب، به صورت غیر مستقیم حوزه‌های علمیه را که مهد تربیت عالمان و متخصصان و مجتهدان اسلامی است، نسبت به تبیین ابعاد اسلامی اقتصاد مقاومتی مکلف می کرد.

به همین دلیل مدیر وقت حوزه‌های علمیه آیت الله حسینی بوشهری در راستای انجام این تکلیف و نیز بند 21 این سیاست‌ها که بر تبیین ابعاد اقتصاد مقاومتی و گفتمان سازی آن بویژه در محیط‌های علمی، آموزشی و رسانه‌ای و تبدیل آن به گفتمان فراگیر و رایج ملی تأکید کرده است، در تاریخ 19/4/93 اقدام به تأسیس « مرکز راهبری مطالعات اسلامی اقتصاد مقاومتی» کردند.

مهمترین وظایف مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی

از وظایف این مرکز می توان به توسعه و تعمیق نظریه پردازی و شاخص گذاری پیرامون موضوع به عنوان الگوی بومی نظام اقتصادی اسلام، ایجاد گفتمان علمی بین نخبگان حوزوی، دانشگاهی و نظام کارشناسی کشور و ارائه برنامه‌های اجرایی برای تحقق اقتصاد مقاومتی در چارچوب الگوی نظام اقتصادی اسلام اشاره کرد.

تولید محتوا پیرامون موضوع برای مبلغان محترم در ایام تبلیغ و نیز ظرفیت‌های نماز جمعه و مشارکت در طراحی اسناد ملی همچون سیاست‌های کلی برنامة پنج سالة ششم توسعه از دیگر وظایف طرح شده در اساسنامه مرکز است.

این مرکز نهادی حوزوی و جزیی از سازمان مدیریت حوزه‌های علمیه است؛ فعالیت‌های این مرکز  فعالیت‌های ستادی به منظور هدایت، حمایت و نظارت بر فعالیتهای مرتبط با موضوع در مقیاس ملی است.

با توجه به نظریه سیاستی حاکم برماموریت، راهبردها، سیاست ها، برنامه‌ها وسازمان این مرکز تأکید شده است که اقتصاد مقاومتی، تنها ازطریق شناخت اقتصاد اسلامی و تطبیق آن با ظرفیتهای فرهنگی، اقلیمی و تاریخی ایران اسلامی و جایگاه آن در جهان امروز تحقق پیدا می کند.

اهداف اصلی مرکز

از مهمترین اهداف حاکم بر این مرکز نیز می توان به تأسیس دانش اقتصاد مقاومتی، تحکیم این دانش در محیط علمی کشور و اصلاح رویکرد نخبگانی از اقتصاد غیر اسلامی و غیر بومی به اقتصاد اسلامی و بومی و کمک به نهادهای فرهنگ ساز کشور در راستای نهادینه سازی بنیان‌های فرهنگی اقتصاد مقاومتی است.

از مهمترین سیاست‌های حاکم بر این مرکز می توان به محور دانستن مطالبات و دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب و زمینه سازی علمی و فرهنگی برای تحقق مطالبات بر زمین مانده انقلاب اسلامی به عنوان اولویت نخست در راه اندازی مرکز اشاره کرد و همچنین شبکه سازی علمی از شخصیت‌های حقوقی و حقیقی داخلی و خارجی و برون سپاری هدفمند امور به مراکز توانمند حوزوی، دانشگاهی و کارشناسی برای جلوگیری از تحمیل بار اداری و مالی بر مرکز از سیاست های دیگر مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی است.

با این نگاه این مرکز، در قالب یک ستاد علمی برای راهبری موضوع و هم افزایی ظرفیت حوزه‌ها ایجاد شده است و مأموریت اصلی آن، انجام فرامین رهبر معظم انقلاب اسلامی در راستای تحققِ بخشی از آرمان بزرگ «دولت سازی و جامعه سازی اسلامی» و در نهایت احیای تمدن اسلامی است.

فعالیت بیش از 70 نفر متخصص اقتصاد اسلامی در مرکز

مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی با پشتیبانی بیش از 70 نفر از متخصصان و محققان اقتصاد اسلامی حوزة علمیة قم و نیز همکاری مؤسّسات علمی همچون پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، دانشگاه قم، دانشگاه مفید و دانشگاه باقر العلوم از دو سال پیش تاکنون مشغول فعالیت رسمی بوده است.

مرکز راهبری، با تقسیم نهادهای در صحنة عمل به سه کمیته نهادهای اجرایی و تقنینی و فرهنگساز و با پشتیبانی موثر کمیته مطالعات نظری، ساختار تشکیلاتی خود را در سال جدید بازسازی کرد.

بر این اساس، کمیتة مطالعات نظری به مباحث مورد نیاز و بنیادین برای تبیین نظریه، شاخص‌ها و الگوی اقتصاد مقاومتی می پردازد تا در کنار سایر کمیته‌ها که وظیفه مطالعات کاربردی را برای تولید محتوا و ارائة پیشنهاد و راهبری موضوع مورد علاقه مخاطبان و نهادهای هدف برعهده  دارند بتواند گفتمان جامع علمی را در این خصوص سامان دهد.

شایان ذکر است چهار کمیته مزبور، ذیل دو معاونت علمی و اجرایی به گونه ای تعبیه شده اند تا امکان پوشش تمامی رسالت‌ها و وظایف مرکز را در عرصه عینی جامعه فراهم بسازند.

 

رسا – در مورد زمینه نوشتن کتاب خود با عنوان «اقتصاد تعاونی از منظر اسلام» که در همایش هجدهم کتاب سال حوزه عنوان شایسته تقدیر را به دست آورد، برای ما بگویید؟

نیمه پایانی سال 86 آقای دکتر عباسی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با ما تماس گرفت و از توصیه رهبر معظم انقلاب به آیت الله حسینی بوشهری مدیر وقت حوزه های علمیه مبنی بر لزوم توسعه اقتصاد تعاونی یادکردند.

ایشان به ما گفتند شما در حوزه علمیه اگر بتوانید در بحث عمق بخشی به اقتصاد تعاونی کار کنید بسیار خوب می شود و برای این کار می توانید از ظرفیت علما و حوزه علمیه قم استفاده کنید ولی ما چیزی که بتواند مبنای عمل ما قرار بگیرد پیدا نکردیم.

فعالیت شش ماهه مطالعاتی

به همین منظور مأموریت پیدا کردیم در این زمینه کار کنیم و یک سری مقالات و کتاب هایی از زبان های مختلف که دورادور به این موضوع اشاره کرده و همچنین همایش هایی که به این منظور برگزار شده بود را بررسی کردم تا توانستم استارت آغازین این کتاب را بزنم؛ در حقیقت وقتی من وارد کار شدم تنها بیش از شش ماه وقت خود را بر روی مطالعه گذاشتم تا متوجه شوم شکل اقتصاد تعاونی در ایران اسلامی به چه صورتی است.

جالب است وقتی در سخنرانی هایی که در این موضوع اقتصاد تعاونی شده است جستجو می کردم غیر از چند جمله از شهید بهشتی و سخنانی از رهبر معظم انقلاب چیزی ندیدیم در نتیجه باید به این مسأله به عنوان یک پدیده مستحدثه نگاه می کردم.

بنده در بررسی های خود با یک مشکل اساسی مواجه بودم و آن نگاه متفاوت دولت ها به موضوع اقتصاد تعاونی بود، یک دولت به سمت عمومی و دولتی کردن اقتصاد تعاونی بود، دولتی تنها بخش خصوصی را مد نظر می گرفت و دولتی نیز در این مسأله خنثی عمل می کرد.

مشکل اساسی؛ نداشتن یک پایگاه فکری اقتصاد تعاونی

نداشتن یک پایگاه فکری و یک نظریه ای که بتواند قانون تعاون و سیاست اقتصاد تعاونی را بررسی کند مشکل اساسی ما بود و به همین جهت در مرحله نخست هدف اصلی خودمان را تولید یک پایگاه فکری اقتصاد تعاونی از منظر اسلام قرار دادم و در این راه به مسائلی در زمینه رویه، اصول و حتی مدل های اجرایی اقتصاد تعاونی از منظر اسلام رسیدم و اتفاقا در این مسیر پای در عرصه تألیف کتاب دیگری با عنوان «بررسی، بازسازی و اصلاح قانون تعاونی جمهوری اسلامی ایران» گذاشتم.

کتاب «اقتصاد تعاونی از منظر اسلام» قصد دارد تا ضمن بررسی و نقد اقتصاد تعاونی، الگوی مطلوب اقتصاد تعاونی را از منظر اسلام کشف و ارائه کند.

در نهایت باید گفت تعاونی به عنوان یک فعالیت منظم اقتصادی که دارای مبانی، اهداف، اصول، انواع و مدل های اجرایی مشخصی باشد، یک پدیده مستحدثه محسوب می شود؛ علت شکل گیری نهضت تعاونی، مفاسد حاصل از استقرار نظام اقتصادی سرمایه داری لیبرال بوده است و مقام معظم رهبری اقتصاد تعاونی بر اساس مبانی و معارف اسلامی را یکی از بهترین و منطقی ترین راه های تحقق عدالت اقتصادی می دانند و تأکید دارند که اقتصاد تعاونی، بن بست شکن اقتصاد کشور است.

رسا – در مورد بخش های این کتاب و اهداف آن نیز توضیح می دهید؟

این کتاب، دو بخش اساسی دارد. در بخش نخست، این پدیده مستحدثه یعنی اقتصاد تعاونی، شناسایی و نقد و بررسی می ‌شود و در بخش دیگر از منظر اسلام الگوی مطلوب کشف و ارائه می شود؛ واضح است که در هر دو بخش، از روش بیان شده استفاده می ‌شود.

مهمترین بخش های کتاب

به ‌طور خلاصه اهداف مورد انتظار این کتاب عبارتند از کشف الگوی مطلوب اقتصاد تعاونی بر اساس تعالیم اسلامی، تعیین جایگاه اقتصاد بخش تعاونی به عنوان یکی از بخش ‌های نظام اقتصادی اسلام و اثبات همسویی الگوی اقتصاد تعاونی براساس تعالیم اسلامی با مبانی بینشی، ارزشی و اهداف نظام اقتصادی اسلام است.

اثبات ناسازگاری الگوی اقتصاد تعاونی با آموزه های نظام اقتصادی کمونیسم و سرمایه ‌داری، مطلوب اقتصاد تعاونی براساس تعالیم اسلامی، الگوی مناسبی برای تولید متعادل، رفع بیکاری، ایجاد اشتغال متعادل، کنترل رکود و تورم، توزیع عادلانه‌ ثروت و درآمد در جامعه و جلوگیری از انحصارات از دیگر اهداف این کتاب است.

الگوی مطلوب اقتصاد تعاونی مبتنی بر آموزه‌ های اسلامی، به عنوان یکی از بخش ‌های نظام اقتصادی اسلام، دارای ظرفیت مناسبی در وصول نظام اقتصادی اسلام به اهدافش است؛ کتاب «اقتصاد تعاونی از منظر اسلام» در گروه اقتصاد پژوهشکده نظام های اسلامی سامان یافته و چاپ دوم آن توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه منتشر شده است.

در فصل نخست این کتاب «ماهیت اقتصاد تعاونی و شرکت‌ های تعاونی» بررسی می شود، در فصل دوم «تحولات تاریخی شکل‌گیری اقتصاد تعاونی» به چالش کشیده می شود، فصل سوم نیز ویژه بررسی «آموزه ‌های نظام اقتصادی سرمایه ‌داری و اقتصاد تعاونی» است و در فصل چهارم «آموزه ‌‌های نظام اقتصادی کمونیسم و اقتصاد تعاونی» مورد بحث و نظر قرار می گیرد.

مبانی بینشی و اخلاقی اقتصاد تعاونی

فصول پنجم تا نهم این کتاب نیز به ترتیب «مبانی بینشی اسلام و اقتصاد تعاونی»، «ارزش ‌های اخلاقی اسلام و اقتصاد تعاونی»، «اصول رفتاری اقتصادی و اقتصاد تعاونی»، «مالکیت در اسلام و اقتصاد تعاونی» و «اهداف اقتصادی تعاونی در اسلام» هستند.

فصل دهم ویژه بررسی «اصول اقتصاد تعاونی از دیدگاه اسلام» است، در  فصل یازدهم «انواع مدل‌ های اجرایی اقتصاد تعاونی از دیدگاه اسلام» بررسی می شود و در فصول دوازدهم تا چهار دهم نیز جایگاه اقتصاد بخش تعاونی در نظام اقتصادی اسلام، اقتصاد تعاونی و توزیع عادلانه ‌ی ثروت و درآمد‌ها در اسلام و جمع بندی، نوع ‌‌آوری‌ ها و پیشنهادها بررسی می شود.

 

رسا – به عنوان سؤال پایانی شما به عنوان یکی از محققان و قلم به دستانی که سالیان دراز در حوزه پژوهش و تحقیق کرده اید، مهم ترین آسیب حوزه را در این زمینه چه مسأله ای می دانید؟ و چرا حوزه در پژوهش آنگونه که باید عمل نمی کند؟

به عقیده من حوزه و نظام در بخش پژوهش تعامل خوبی با هم ندارند، یعنی محصول پژوهش در بخش های نظام نمی رود و درس های خارجی که امروز در حوزه برگزار می شود به روز نیست و محصولی برای جامعه ندارد که همه این بخش ها باید اصلاح شود.

باید پژوهش های حوزوی ناظر به نیازهای روز جامعه باشد، به عنوان نمونه وقتی بنده این کتاب را نوشتم، سعی کردم با مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نیز رایزنی کنم تا این کتاب در جهت اصلاح قانون تعاونی جمهوری اسلامی ایران به کار گرفته شود و اگر این اتفاق بیفتد بزرگ ترین اثر را خواهد داشت.

برگزاری درس خارج فقه پول

باید درس های خارج فقه پول برگزار شود که البته بنده خودم چند وقتی است درسی در این زمینه برگزار کرده ام و معتقدم قانون پولی و بانکی کشور از دل همین درس های خارج و پژوهش های خروجی آن قابلیت اصلاح شدن و بازنگری را دارد.

من معتقدم باید یک معاونت یا یک دفتر تعامل حوزه و نظام در حوزه علمیه تأسیس شود که خروجی درس های خارج و پژوهش های حوزه مستقیما در وزارت خانه ها، مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان برود تا در جهت اسلامی سازی بخش های مختلف نظام مورد استفاده قرار بگیرد.

امروز در حوزه علمیه قم بیش از 600 درس خارج برگزار می شود که خروجی درخوری ندارد و تنها چند صد نفر طلبه پای درسی می نشینند و گوش می کنند، بنابراین باید ساختار این کار ایجاد شود.

برای اصلاح بانک های باید کارهای ریشه ای صورت بگیرد

به عنوان نمونه ما خودمان در حوزه یک گروه خودجوش تحت عنوان نظام پولی و مالی اسلامی در حوزه با این هدف که بانک های موجود قابل اصلاح نیستند راه انداختیم و تأکید کردیم که باید در این زمینه کار ریشه ای صورت بگیرد و مباحث عقود صوری و رباخواری در بانک ها را با فرستادن طرح اسلامی سازی نظام بانکی به شورای فقهی بانک مرکزی بهتر کنیم.

به هرحال باید کارهای جدی زیادی صورت بگیرد، همچنانکه رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای شورای عالی حوزه های علمیه تأکید کردند که در حوزه ظرفیت های عمیق مدیریت نشده زیادی در جهت رفع مشکلات نظام وجود دارد.

دوام توفیقات همه شما عزیزان را از خداوند متعال خواهانم. والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

رسا ـ تشکر می کنم از فرصتی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید.

بنده هم از شما عزیزان و خبرگزاری رسا تشکر می کنم و برایتان آرزوی موفقیت دارم. /۱۳۳۰/گ۴۰۲/ج