از تمسخر نظریه تحول تا سنگ اندازی در مسیر اسلامی سازی علوم

حجت الاسلام والمسلمین برنجکار در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا، در زمینه موانع تحول در علوم انسانی گفت: مهم ترین مانع برای تحقق علوم انسانی اسلامی سیطره علوم انسانی غربی در دانشگاه ها است.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان این که تولید علوم انسانی اسلامی و به طور کلی تولید هر نوع علمی بسیار مشکل و نیازمند زمان فراوانی است، اظهار کرد: تولید علم نیازمند یک فرآیند علمی طولانی است به گونه ای که در مرحله نخست باید یک جامعه علمی وجود داشته باشد تا در بین اعضای آن گفتمان تحقق پیدا کرده و ذهن ها فعال شده و منجر به نظریه پردازی شود و این نظریه پردازی ها در جامعه علمی مورد نقد و بررسی قرار گیرند تا در نهایت قوی ترین نظریه به عنوان نظریه مطرح تصویب شود.

وی اضافه کرد: این فرآیند طولانی تولید علم به صورت طبیعی چند صد سال طول می کشد و تولید این علوم غربی موجود نیز بیش از چهارصد سال طول کشیده است که به وضعیت موجود رسیده است بنابراین تولید علم به مدت زمان فراوانی نیازمند است.

برخی نظریه تحول علوم انسانی را به سخره می گیرند

حجت الاسلام والمسلمین برنجکار خاطرنشان کرد: هنگام سیطره یک علوم انسانی در دانشگاه ها اساتید دانشگاه آن علم را می آموزند و همان را نیز آموزش می دهند در این صورت این علم موجود اجازه نمی دهد علم رقیبش پیشرفت کند.

وی ادامه داد: امروزه دیده می شود برخی  افراد، نظریه تحول در علوم انسانی اسلامی را به تمسخر می گیرند زیرا آنها می ترسند اگر علوم انسانی اسلامی تولید شود آنچه را که به آن وابسته هستند کنار خواهد رفت بنابراین تلاش های فراوانی انجام می دهند این نظریه، فکر و ایده که ما می توانیم براساس اعتقاداتمان نطریه پردازی کنیم، وارد صحنه عمل نشود.

رئیس اسبق پردیس فارابی دانشگاه تهران ادامه داد: غربی ها نیز هنگام تولید علوم انسانی بر اساس تفکر خود با فکر کمونیستی و سوسیالستی شرقی مقابله می کردند به عبارت دیگر در گذشته دو علوم انسانی کاپیتالیستی غربی و سوسیالیستی کمونیستی شرقی با یکدیگر رقابت می کردند که یکی از آنها شکست خورد و علم پیروز اجازه نمی دهد علم دیگری ظهور کند.

وی افزود: تنها راه مقابله با سیطره علوم انسانی غربی شکست هیمنه آن با استفاده از گفتمان سازی و نظریه پردازی است تا این که جامعه علمی به تدریج به این ننتیجه برسد که باید به علم آموزی انسانی اسلامی دست زند تا پس از چند دهه نظریات انسانی براساس مکاتب دینی و اسلامی تولید شوند.

رئیس انجمن علمی کلام اسلامی حوزه علمیه با اشاره به رسالت حوزه علمیه در زمینه تحول علوم انسانی اسلامی گفت: از آنجا که علوم انسانی باید بر مبانی علوم اسلامی تولید شوند در صورت عملکردن دانشگاه به وظیفه خود یعنی به نتیجه رسیدن جامعه علمی دانشگاهی برای تولید علوم انسانی اسلامی، گریبان حوزه علمیه را خواهند گرفت.

وی ادامه داد: اگر دانشگاه بخواهد تولید علوم انسانی اسلامی داشته باشد به عنوان مثال بخواهد علم اقتصاد بر اساس مکتب اسلام را داشته باشد حوزه علمیه باید آن را در اختیار دانشگاه قرار دهد تا براساس آن نظریه پردازی صورت گیرد در غیر این صورت دانشگاه نمی تواند کاری انجام دهد.

حجت الاسلام والمسلمین برنجکار اضافه کرد: نام این مبانی دینی مکتب است همانند مکتب روانشناسی، مکتب سیاسی، مکتب اقتصادی که حوزه باید آن را تولید کند و در اختیار دانشگاه قرار دهد و دانشگاه نیز باید براساس این مکتب، علم سیاسی، علم اقتصادی و علم روانشناسی را تولید کند.

دانشگاه بدون کمک حوزه در زمینه تحول علوم انسانی راه به جایی نخواهد برد

وی اضافه کرد: بنا بر مطالب گفته شده دانشگاه بدون همکاری حوزه نمی تواند در زمینه تحول در علوم انسانی کاری انجام دهد و اگر دانشگاه نیز در این زمینه کاری انجام ندهد حوزه علمیه باید به تنهایی آن را انجام دهد یعنی هم باید مکتب اقتصادی را تولید کند و هم افرادی را وارد دانشگاه ها کند تا به علم اقتصاد آشنا شوند و مکتب اقتصادی را به علم اقتصادی تبدیل کنند.

حجت الاسلام والمسلمین برنجکار ابراز کرد: طراحی مکاتب مرتبط با علوم انسانی کار راحتی نیست و بحث درس های خارجه فقه مضاف، همانند خارج فقه اقتصادی و روانشناسی برای طراحی مکاتب مرتبط با علوم انسانی است.

وی اضافه کرد: امروزه بیش از 600 درس خارج وجود دارد که باید برخی از آنها به مباحث علوم انسانی همانند روان شناسی، اقصاد، جامعه شناسی و حتی تربیتی بپردازند تا در این کلاس ها نظریات  جدید مطرح و در نهایت به کتاب تبدیل شوند.

رئیس انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه با تأکید براین که حوزه علمیه باید از درس های خارج مضاف حمایت کند، تصریح کرد: متأسفانه حوزه علمیه از این گونه درس ها حمایت نمی کند و طلبه ای که فقط در درس خارج فقه و اصول شرکت می کند شهریه اش مجاز می شود اما اگر طلبه ای در درس خارج فقه روانشناسی شرکت کند حوزه علمیه از او قبول نمی کند و اجازه نمی دهد جهت شرکت در این گونه  درس ها شهریه دریافت کند و حتی درس های فقه مضاف به عنوان درس رسمی نیز شناخته نمی شوند.

درخواستی از مدیر حوزه های علمیه

وی افزود: از مدیر حوزه علمیه در خواست کرده ایم که از شورای عالی حوزه علمیه درخواست کند تا قانونی در نظر گرفته شود که به واسطه آن سخنان رهبر معظم انقلاب بر زمین نماند؛ بنابر این توقع این است که حوزه علمیه وارد عرصه های جدید شود.

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: سخن رهبر معظم انقلاب یک سخن بسیار دقیق و منطقی است؛ ایشان می گویند اسلام فقط احکام فردی نیست بلکه شامل نیاز های جامعه نیز می شود، به عبارت دیگر فقه آمده است تا نیاز های جامعه را پاسخ دهد و نیازهای امروزی جامعه احکامی از جمله بانکداری، اقتصاد و جامعه شناسی است که حوزه علمیه باید آن را جواب دهد و تمامی مشکلات جامعه صلوات و طهارت نیست.

وی اضافه کرد: گرچه به سؤالات در زمینه صلوات و طهارت پاسخ داده شده است با این وجود باز هم می گوییم عیبی ندارد نیمی از درس های خارج مربوط به صلوات و طهارت باشد و نیمی دیگر مباحث جدید را بررسی کنند./1324/ت۳۰۱/ج