حوزه علمیه و حکومت باید رابطه متقابل با هم داشته باشند

حجت الاسلام حسن عرب زاده در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، ‌با اشاره به امتیازات نظام آموزشی حوزه اظهار داشت: نظام حوزه در حقیقت یک نظام آموزشی نوپا نیست و دست کم هزار سال ریشه دارد که همین مسأله جزو امتیازات آن محسوب می شود.

استاد حوزه علمیه قم افزود: حوزه دارای نظامی است که بیش از هزار سال پاسخگوی مسائل و مشکلات جامعه است و در دوره ای تأسیس شد که خیلی از نظامات یا وجود نداشتند و یا صاحب ساختار نبودند، ولی سیر تحولات به جایی رسیده که این نظام مقتدر و قدیمی و ریشه دار از تحولات عقب ماند، چراکه ریشه تحولات در جامعه دیگری بود و این تحولات در حوزه دیده نشد.

وی با اشاره به سبک آموزشی مرسوم در مدارس علمیه به عنوان یکی از امتیازات دیگر حوزه خاطرنشان کرد: باز این روش نسبت به روش های سایر نظام های آموزشی ممتاز است، چرا که برگرفته از روش های درسی اهل بیت(ع) نسبت به شاگردانشان یعنی همان نظام مکتب خانه ای است، این نظام مکتب خانه ای قدیم در کشور پیش نیاز نظام حوزوی بود.

حجت الاسلام عرب زاده ادامه داد: در این نظام عده ای رشد می کردند و در رشته های مختلف بالاتر می رفتند، به عنوان مثال در عین این که ریاضی دان بودند، فقیه هم می شدند و تعالیم حوزوی را داشتند، همچنانکه مرحوم قیاس الدین جمشید کاشانی هم به عنوان ریاضی دان و منجم شناخته می شود ولی در جوانی تفسیر قرآن هم نوشته است، بنابراین اگر بخواهیم این نظام تاریخی را بشناسیم نمی توانیم به نظام مکتب خانه اشاره نکنیم.

وی با بیان این که نظام آموزشی گذشته حوزه دانشمندان برجسته ای را تربیت می کرد که هم فقیه بودند و دین را می شناختند و هم در حوزه های تخصصی دیگر کار می کردند، گفت: در حقیقت اوج تحصیلات تکمیلی حوزه در مراکز مهم اسلامی بود و علما برای تکمیل کار خود به نجف اشرف، قم، مشهد و اصفهان می رفتند که در این شهرها کرسی های درس خارج و درس های عمده فقه و اصول وجود داشت.

استاد حوزه علمیه با تأکید بر این که نباید محسنات آموزشی حوزه فراموش شود، گفت: در گذشته شیوه ادبیات خوانی برای ورود به دروس دیگر، آموزش منطق برای طرز دقیق تفکر و بیان و بدیع برای سخن گفتن صحیح محکم تر آموزش داده می شد، ولی امروز هرگز این دروس در آن سطح خوانده نمی شود، در حالی که نظام آموزشی حوزوی باید نمایشگاهی باشد که محسنات زیادی از جمله نظم منطقی در علوم مختلف از جمله فقه و اصول و رجال و درایه دارد.

وی ادامه داد: اگر نظام آموزشی حوزه امروز ما بخشی از وجوه خوب نظام قدیم را بگیرد و به بدنه حوزه تزریق کند، نظام متحول و پیش رو خواهد شد، همچنانکه یکی از امتیازات این نظام بحث مباحثه و شیوه مذاکره علمی است که چند طلبه درسی را که خوانده اند مرور کنند کمرنگ شده است که اگر این مسأله در شیوه جدید بیاید سطح تعلیم و تربیت و آموزش بالا می رود.

حجت الاسلام عرب زاده با بیان این که در نظام حوزوی گذشته طلبه ها وقتی هفته آموزشی شان شروع می شد ممحض در درس می شدند، تصریح کرد: حتی برخی طلاب از صبح تا شب مشغول فعالیت بودند و تمام وقت خود را برای تعلم می گذاشتند تا جایی که مدرس و خوابگاه در کنار هم آنها را نسبت به تحولات جامعه نیز کمتر آسیب پذیر می کرد.

وی در ادامه بیان داشت: به هرحال سرعت تحولات بالا بود و حوزه به دلایل مختلف سوای از حاکمیت دیده شده بود به همین جهت رو به انزوا می رفت به عبارت دیگر حوزه از ابتدای تحولات منزوی نگاه داشته شد، به همین جهت عادت به تحول نکرد و اگر تحولاتی را در خود دید از جنس تحولاتی نبود که حوزه از آن ها استقبال کند، چراکه بیشتر به سمت مادی گرایی و این جهانی شدن و بریده شدن از وحی بود، از این رو به طور کلی عادت به رکود در حوزه ریشه کرده است.

استاد حوزه علمیه با بیان این که حوزه در گذشته همواره از مناسبات قدرت و سیاست برکنار بود، گفت: حتی بعد از انقلاب اسلامی می بینیم که حوزه باز در درون خود مقاومت می کنند و تحت عنوان این که باید مستقل باشد از جامعه و حکومت گریزان است که به نظر می رسد این مسأله در مصاف تحولات حوزوی یک خیال باطل است، وقتی حکومت اسلامی نظام دانشگاه را گسترش داده و به صورت کمی و کیفی بسط داده است چرا حوزه نباید از بودجه حکومتی استفاده کند درحالی که بودجه حکومتی باید در خدمت توسعه کمی و کیفی قرار بگیرد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: امروز مدارس علمیه ای با قدمت های چند صد ساله هنوز فعال است که اصلا استانداردهای ایمنی را ندارد در حالی که آموزش و پرورش مدارس بالای چهل سال را قابل تدریس نمی داند، بنابراین حوزه باید با دولت و حکومت همراه شود؛ حکومت باید به حوزه کمک کند تا حوزه هم بتواند برای اسلام و انقلاب یاری گر باشد./1330/ت302/ب1