معرفی ویژگی‌های احزاب غیراسلامی در قرآن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محسن مهاجرنیا، استاد و پژوهشگر علوم سیاسی در هجدهمین نشست کرسی‌های آزاد‌اندیشی مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم که با موضوع «آینده احزاب و تشکل‌های سیاسی در نظام ولایی» در موسسه طلوع مهر قم برگزار شد،گفت: چهارجریان حزبی « مترفین»، « قوم گرایان» ، « ملاء» و « مکذبون یا کافرون» بر پایه ثروت، قدرت و قومیت شکل گرفته اند و شاخصه های برجسته آنها؛ سرکشی، تکفیر، تسلف، تهدید، پیمان شکنی، تزلزل و بی ثباتی است.

استاد حوزه و دانشگاه در ادامه گفت: شکل گیری جریان ها و احزاب سیاسی در تاریخ رسالت انبیاء به دو بخش پیش از وحی و پس از وحی تقسیم شده است. در بخش نخست جریان سازی سه گانه ای بر اساس اختلاف طبیعی با منشأ ثروت در قالب «مترفین» و ایل وتبار  در قالب «قوم» و با منشأ قدرت در لوای « ملأ» به وجود آمده است و در جریان سازی پس از وحی و رسالت انبیاء قرآن با تعبیر « بغیاً بینهم » یعنی جریان مخالف انبیاء با نوعی سرکشی و تمرد و به صورت غیر طبیعی شکل گرفته است. سه جریان ثروت و قدرت و قومیت در مقابل رسالت انبیاء ایستادند و قرآن آنها را در قالب گفتمانی جدید با عنوان « کافران» در مقابل « مؤمنان» نام گذاری می کند و با عنوان دو جریان بزرگ تاریخ ادیان با عنوان حزب الله و حزب شیطان معرفی می کند.

این پژوهش‌گر مسائل سیاسی گفت آیۀ سیزده سورۀ صاد از اقوامی که با افتخار به قومیتشان با انبیاء مخالفت کرده اند با تعبیر احزاب از آنها یاد می کند: «و ثمود و قوم لوط و اصحاب الأیکه اولئک احزاب» این اقوام در قالب احزاب، جریان ها، گروهک ها و دسته ها مطرح شده است. بنابراین، قوم ‌گرایی در بستر تاریخ یک گفتمان اجتماعی بوده است که در رسالت انبیا در همه‌جا حضور دارد؛ چراکه خداوند، انبیا را از میان قوم خودشان ، هم‌ولایتی ها، هم‌وطن ها و هم‌شهری ها انتخاب می‌کرد. اولین تبلیغ پیامبر اسلام نیز میان قوم و عشیره اش «وانذر عشیرتک الاقربین» بود.

نشانه های جریان های معارض انبیاء

این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: خداوند در قرآن، تنها به بیان کلیات بسنده نکرده و مثال‌ها و داستان‌هایی از پیامبران مختلف به‌منظور تبیین دقیق‌تر این مسئله آورده است؛ مثلاً دربارۀ حضرت صالح که پیامبر قوم ثمود بود از واژه «اخاهم» استفاده کرده است. خداوند در این آیات می‌فرماید که بعد از ارسال حضرت صالح به‌سمت قوم ثمود، آن‌ها دو دسته شدند؛ دسته‌ای طرفدار صالح و دسته‌ای مخالف او شدند. ملاک دسته مخالفان صالح برای انکار او، همان عدم تمکن مالی و عدم نفوذ او میان آن‌ها بود. خداوند از این‌ها به‌عنوان یک حزب و گروه یاد می‌کند. اگر بخواهیم عنوانی امروزی برای آن‌ها قائل شویم، می‌توان از آن‌ها به عنوان گروهی ناسیونالیست و ملی‌گرا نام برد.

سلفی گری

دکتر مهاجرنیا افزود: یکی از مواضع آن‌ها سلفی‌گری است. این‌ها به‌شدت به آباء و اجداد خود می‌نازیدند؛ چنان‌چه خداوند از زبان آن‌ها نقل می‌کند که گفتند: «قالوا یا صالح أَتَنْهانا أَنْ نَعْبُدَ ما يَعْبُدُ آباؤُنا» آیا ما را از پیروی سیره سلف و تبارمان منع می کنی؟ یا درجای دیگر می‌گویند: «وَ إِنَّنا لَفي‏ شَكٍّ مِمَّا تَدْعُونا»؛ یعنی ما که شک داریم تو چه می¬گویی؛ اما یقین داریم که پدران ما کارهای مثبتی انجام می‌دادند. بنابراین، ما پیرو پدران خود باقی می‌مانیم. الان نیز داعشی‌ها همین‌گونه‌اند و تنها شعارشان این است که می‌گویند ما تابع سلف صالح؛ مانند پیروی از معاویه و یزید، ابوهریره ،ابن تیمیه هستیم.

ایجاد جنگ روانی

این پژوهش‌گر مسائل سیاسی گفت: ویژگی این‌ها ایجاد جنگ روانی علیه پیامبران بود و به حضرت صالح می گفتند : «قالُوا يا صالِحُ قَدْ كُنْتَ فينا مَرْجُوًّا قَبْلَ هذا» که این، بدترین توهینی است که به یک پیامبر شده است. این‌ها به حضرت صالح می‌گفتند که تو قبلاً انسان خوبی بودی، ما به تو امید داشتیم. این، ادبیات مقدمه برای حمله‌های بعدی است؛ که به حضرت  بگویند که ما فکر نمی‌کردیم تو دیوانه یا ساحر شوی. الان، همین احزاب ناسیونالیست دورۀ ما نیز علیه دین از همین مواضع و ادبیات استفاده می کنند.

تکفیر پیامبران الهی

دکتر مهاجرنیا در ادامه افزود: ویژگی دیگر این جریان، تکفیر پیامبران است. خداوند دراین‌باره از زبان آن‌ها نقل می‌فرماید که گفته‌اند: «قال مترفوها انا بما ارسلتم به کافرون». مترفین به پیامبرگفتند ما نسبت به آنچه تو می گویی و آورده ای کافر هستیم و تکفیر و تکذیب می کنیم.

بدعهدی و عدم ثبات سیاسی

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: یکی دیگر از ویژگی‌های این سه جریان اجتماعی و سیاسی آن است که نه ثبات سیاسی دارند و نه به عهد و پیمان خودشان پایبند هستند. در داستان طالوت و جالوت همین گروه‌ها وقتی مورد تجاوز قرار گرفتند، از پیامبر زمانه ، درخواست کردند که یک فرمانده برای ما انتخاب کن تا تحت فرماندهی او با دشمن بجنگیم.. پیامبر خدا نیز به‌اذن الاهی طالوت را برای آن‌ها برگزید؛ اما آن‌ها بر اساس همان گفتمان فکری شان بهانه‌گیری کردند و گفتند «قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنْ الْمَالِ» طالوت چون مال و اموال ندارد نباید فرمانروای ما باشد.

دکتر مهاجرنیا افزود: یکی از مواضع «ملأ»، یعنی سیاست مداران و اشراف ، مواضع ناپایدار آنان است؛ مثلاً همان‌طور که گفته شد، خود می‌رفتند نزد پیامبر و درخواست فرمانروا می‌کردند؛ اما بعد، در مقابل حاکم منصوب پیامبر مخالفت می‌کردند یا مثلاً برای جنگ با دشمنان خود و خدا اعلام آمادگی می‌کردند و می‌گفتند: «و ما لنا ان لانقاتل فی سبیل الله وَ قَدْ أُخْرِجْنا مِنْ دِيارِنا وَ أَبْنائِنا»؛ اما بعد خداوند می‌فرماید: «فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتالُ تَوَلَّوْا إِلاَّ قَليلا» به محض این که شرایط را برای آن ها لازم کردیم، به جبهه پشت کردند. قرآن درواقع دارد می‌گوید که این ها در مواضع خود، تزلزل دارند و  مذبذب هستند.

وی در پایان گفت: ویژگی هایی که بیان شد اینها را قرآن به عنوان باورهای انحرافی و مواضع برجسته  و متداول «حزب شیطان» در چارچوب سه جریان سیاسی معارض رسالت انبیای الهی، مطرح کرده است./1330/ج