از ردپای پول های انگلیسی و جاسوس در حوزه تا آینده روشن حوزه انقلابی

اشاره:

حوزه انقلابی مد نظر رهبر معظم انقلاب نیازمند تحولی اساسی در پرداختن به نیازهای جامعه و استفاده بهتر و بیشتر از متون فقهی در این زمینه است.

وظایف حوزه انقلابی نیازمند تعریف است و چگونگی پرداختن حوزه‌های علمیه به مسائل مختلف نیازمند نقد و نظر علما و فرهیختگان حوزوی است.

شاید بدون توجه به رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و جلوگیری از آسیب‌هایی که سد راهی بر حرکت حوزه در راستای انقلابی‌گری است، این مهم اماکن پذیر نباشد، اما انگیزه‌هایی وجود دارد تا با تحت الشعاع قرار دادن نفوذ در حوزه‌های علمیه حوزه را به سمت تعالی در این بحث پیش برد.

خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا برای آشنایی با شرایط فعلی حوزه‌های علمیه و چگونگی حرکتی سریع‌تر و عمیق‌تر در جهت انقلابی‌گری با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حسن نبوی معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه های علمیه به گفت‌وگو نشسته است که متن کامل آن در زیر آمده است.

رسا ـ تأکیدی که رهبر معظم انقلاب بر حوزه انقلابی داشتند به چه دلیل است؛ اهمیتی که این حیثیت برای حوزه‌های علمیه دارد را توضیح بفرمایید.

حوزه‌های علمیه و حوزه انقلابی بحث بسیار مهمی است؛ نظام ما جمهوری اسلامی است، امام خمینی (ره) روی این واژه بسیار حساس بودند و فرمودند «باید باشد جمهوری اسلامی، نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد»

جمهوری اسلامی یعنی اینکه جمهوریت هست، آرای مردم ملاک هست و پیگیری آراء مردم و خواست مردم در قالب‌های مختلف باید در این نظام اتفاق بیافتد، اما چارچوب‌های اسلامی باید رعایت شود؛ در چارچوب‌های اسلامی علی‌القاعده باید آرای مردم اخذ شود.

در نظام جمهوری اسلامی، رئیس جمهور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مجلس خبرگان رهبری که رهبر را انتخاب می‌کنند به وسیله مردم انتخاب می‌شوند؛ بنابراین همه به نحوی با رأی و نظر مردم مرتبط است.

بنا به همان جمهوری اسلامی باید بحث‌های اسلامی و اسلامیت نظام نیز به طور جدی دنبال شود. علمای شیعه اسلام را در بستر نیازهای گذشته خوب کار کرده‌اند؛ علمای بسیاری در در ابواب مختلف تجارت، مکاسب و مباحثی که مورد نیاز مسلمانان بوده است در فقه زحمت کشیده‌اند؛ در درس‌های خارج فراوانی که برگزار شده مباحث به صورت کامل منقح شده است.

اما یک سری مباحث جدید در نظام جمهوری اسلامی ایجاد شده است که فقه باید به این‌ها جواب بدهد، تا اسلامیت نظام به معنای تام کلمه نیز اتفاق بیفتد.

برای مثال بانک و بانکداری از مباحث جدید و مهمی است که باید به آن پرداخته شود؛ بحث هنر و رسانه، احکام فضای مجازی، دروغ، غیبت و تهمت و امثال این‌ها را به شکل‌های مختلف در فضاهای حقیقی بحث کرده‌ایم حال باید دید که برای مثال آیا طرح انگاره‌های مختلف راجع به اشخاص شامل تهمت می‌شود یا نمی‌شود؟

در کارهای رسانه‌ای تقارب دو تیتر در روزنامه، دنیایی از مفهوم را به مخاطب خود منتقل می‌کند، برای مثال یک تیتر راجع به شخصی است که فلان حرف را زده است؛ بعد زیر آن تیتر «دروغگوها را باید شناخت» آمده است، این دو تیتر در ذهن افراد به هم مرتبط می‌شود و مفهوم جدیدی را ایجاد می‌کند. احکام شرعی راجع به این‌ها چیست و بحث‌هایی از این قبیل که در فضای مجازی و رسانه‌ها کم نیست.

بحث‌های از این قبیل این‌ها بحث‌های گسترده‌ای است که اگر جمهوری بخواهد اسلامی باشد، باید راجع به تمام این قضایا در منابع اسلامی تحقیق و پاسخ داده شود؛ این کار، وظیفه حوزه علمیه است؛ در جای دیگری نمی‌توانند به این مسائل بپردازند بلکه باید در بستر تخصص حوزه علمیه بررسی شود.

رسا ـ حضرتعالی حوزه انقلابی را حوزه‌ای می‌دانید که در حوزه تأمین مبانی جمهوری اسلامی نقش فعال دارد؟

این یک بخش از کار است؛ اما غیر از آن ما یک موضوع بسیار بسیار مهمتر داریم؛ اینکه امروز جنگ‌های نظامی در حال منسوخ شدن است؛ آن‌ها که وارد جنگ‌های نظامی می‌شوند بسیار احمق هستند، کار عربستان سعودی که در یمن وارد شده است خیلی احمقانه است؛ الان هم در باتلاقی گیر کرده، هزاران انسان را کشته و در قحطی و بی‌دارویی قرار داده است.

بعد از این جنگ فیزیکی، جنگ تبلیغاتی و فرهنگی شروع شد، با تبلیغ ماهواره‌ها و رسانه‌های مختلف آنچنان تلمباری از بحث را روی سر مخاطبان می‌ریزند، که باورها و چارچوب‌های باوری این مخاطبان خرد می‌شود و یک چارچوب جدیدی برای آن اتفاق می‌افتد که وقتی آن اتفاقات افتاد، کل جامعه و رفتارهای اجتماعی آن را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و حتی گاهی از مواقع حاکمیت‌ها را تغییر می‌دهد؛ این جنگ، جنگ تبلیغ و رسانه است؛ رسانه به معنای تبلیغی کلمه.

برای مثال آنقدر به مرد سالاری ایران حمله کردند که زن سالاری شد؛ قدیم وقتی می‌خواستند به کسی ناسزا بگویند، می‌گفتند «تو برو و به حرف زنت گوش بده» اما الان خیلی از مردها افتخار می‌کنند که «من به هر چیزی خانمم بگوید گوش می‌دهم» و به این مطلب افتخار می‌کنند. چه شد که این تغییر انجام شد؟ من مرد سالاری را به معنای ظلم و کتک زدن زن نمی‌دانم، اما مرد سالاری باید به عنوان مدیریت خانواده باشد، این در فطرت زندگی اجتماعی است؛ اما همه به این نوع رفتار افتخار می‌کنند و نمی‌دانند که چه کسی این تغییرات را به وجود آورده است. این از تغییر فرهنگ است.

بعد ذائقه‌های اجتماعی را نسبت به حاکمان تغییر می‌دهند؛ بعد با فشارها و ویژگی‌های جمهوریت، افرادی را انتخاب می‌کنند که طبق این ذائقه‌ها هستند؛ بعد مجلس به مجلسی که آن‌ها می‌خواهند تبدیل می‌شود، رئیس جمهور هم که رأی می‌خواهد، حرفی می‌زند که این ذائقه‌ها بپسندند. در نتیجه خلاف باورها و اعتقادات خود حرف می‌زند؛ برای اینکه او آمده است و برج و باروی مقاومت ملت‌ها را با رسانه و تبلیغ خرد کرده است و اصلاً حفاظی برای خودش ندارد.

الان با اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مواجه هستیم؛ رسانه‌هایی مانند ماهواره‌ها هم اثر دارند اما خیلی کمرنگ شده‌اند؛ برای مثال قدیم منبع تبلیغ علیه نظام را می‌توانستیم تشخیص دهیم که آمریکایی‌ها یا اروپایی‌ها هستند؛ اما در این جنگ جدید از اساس فرماندهان را نمی‌بینیم؛ نمی‌دانیم چه کسانی هستند. اتاق‌های فکر مخفی هستند که برنامه‌ریزی می‌کنند و از طریق رسانه با پول‌های گزاف و فراوانی که می‌دهند، جنگی را علیه ملتی آغاز می‌کنند که خود این ملت نمی‌داند با چه کسی می‌جنگد.

آشوب‌های اخیر در کشور ما نیز اینگونه بود؛ عده‌ای به راه‌های مختلف پول و اسلحه دادند و دستور دادند که فلان جا را ببندید، و در آینده به شما در خارج از ایران منزل و اتومبیل می‌دهیم؛ این فریب خوردگان هم نمی‌دانستند که فرمانده این جنگ کیست، از این افراد تنها به عنوان پیاده‌نظام استفاده می‌کنند؛ پیاده‌نظامی که نمی‌داند به وسیله چه کسی فرماندهی می‌شود و در میدان چه کسی بازی می‌کند؛ در سال‌های اخیر حاکمیت چندین کشور با همین جنگ فضای مجازی به هم ریخته است.

الان در عراق، لبنان و ایران، جنگ در فضای مجازی در حال اتفاق است و هیچ کس نمی‌داند کیست که این جنگ را رهبری می‌کند؛ از نوع شیطنت‌هایشان حدس می‌زنند آمریکایی‌ها هستند؛ ولی هیچ رد پایی از این‌ها پیدا نمی‌کنید؛ اگر می‌گویند اسرائیلی‌ها، خود موساد است؟ اتاق‌های فکرشان است؟ سعودی‌ها، کجای کار هستند؟ سر نخ‌هایی پیدا می‌کنند ولی اصلاً فرمانده این‌ها کجاست؟ اتاق فرماندهیشان کجاست؟ این‌ها معلوم نیست.

حوزه علمیه به عنوان مدافع ارزش‌های دینی اگر بخواهد انقلابی باشد باید بر اساس همین ارزش‌های دینی ورود کند و همینطور که در جنگ فیزیکی به طرف کفر و نفاق شلیک می‌کرد، الان در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به طرف کفر شلیک کند؛ گر چه در این جنگ تلفات هم می‌دهد؛ آن دسته از جوانانی که تحت تأثیر این‌ها قرار می‌گیرند، از تلفات ما است.

تعبیر مقام معظم رهبری این است که «فضای مجازی محل قتل عام جوانان است»؛ یعنی وقتی اعتقادات جوانانی که با تمام وجود از ارزش‌های دینی دفاع می‌کردند را ویران می‌کنند، در حقیقت این جوان مقاوم را کشته‌اند و دیگر نیست؛ وقتی در ذهن او شبهه می‌اندازند می‌اندازند، مجروح شده است؛ مجروح اندیشه‌ای، فکری و خردی است. حوزه علمیه باید این مجروحان را درمان، به این‌ها رسیدگی، پانسمان و جراحی کرده و از قتل جوانان دختر و پسر جلوگیری کند.

رسا ـ با توجه به اینکه حضرتعالی نقش آفرین هستید، یک ارزیابی از نحوه حضور و بروز طلاب در این عرصه دارید؟ فعالیتی که در این عرصه انجام می‌شود رضایت بخش است یا نه؟

ما در تبلیغ اینترنتی به یازده زبان کار می‌کنیم؛ تعدادی از مبلغان را هم داریم، اما بودجه و امکاناتی که برای این جنگ هست، یک میلیاردم جنگ فیزیکی نیست؛ آن قتل عام اتفاق می‌افتد، مجروح هم می‌دهیم، ولی به اندازه یک بیمارستان بودجه نداریم.

در جنگ فیزیکی علاوه بر اینکه تمام بیمارستان‌ها در اختیار مجروحان جنگی بود، حتی بیمارستان‌هایی را هم ایجاد کردیم؛ بیمارستان الزهرای اصفهان که از بیمارستان‌های بزرگ و مدرن است، در جنگ ایجاد شد؛ علاوه بر اینکه همه بیمارستان‌ها در خدمت این جنگ بودند.

الان بودجه یک بیمارستان را برای این جنگ نگذاشته‌اند؛ در همین جنگ بخش انبوهی از طلبه‌ها به صورت خود جوش و بدون هیچ چشمداشتی گروه تشکیل داده‌اند، خودشان تکی کار می‌کنند، زحمت می‌کشند، پیام می‌گذارند، جواب شبهه می‌دهند؛ اگر بسیج مخلص پر کار بی توقع و جنگنده‌تر از رزمندگان جنگ فیزیکی را می‌خواهید ببینید الان در فضای مجازی هستند.

به حتم باور نمی‌کنید که مبلغان ما که شبانه‌روز زحمت می‌کشند به طور متوسط مبلغ هشتصد هزار تومان در ماه دریافت می‌کنند؛ این مبلغ به افرادی که مبلّغ ما هستند پرداخت می‌شود، آن‌ها که آزاد هستند هیچ نمی‌دهیم.

رهبر معظم انقلاب فرمودند «هر طرح اقتصادی باید پیوست فرهنگی داشته باشد»؛ یعنی اینکه اگر در عسلویه رفتید و پیوست فرهنگی نداشتید، یک مجموعه بزرگ اقتصادی و یک مجموعه بزرگ فساد ایجاد کرده‌اید. حال طرح اقتصادی ما مانند برج ایفل است که بودجه پیوست فرهنگی در آن اینقدر کوچک است که به چشم نمی‌آید؛ اگر در هر پروژه عظیم اقتصادی ایران یک صدم سرمایه‌گذاری انجام شده را به فرهنگ بدهند، قول می‌دهم که فرهنگ را به طور کامل تغییر دهد.

رسا ـ ساختار و سیستم حوزه طلبه انقلابی پرور هست؟ یعنی با ثبت نام یک فرد در حوزه‌های علمیه و تحصیل عادی آن، این طلبه در نهایت علاوه بر آموزش‌های علمی در انقلابی بودن هم شاخص است؟

سیستم را نمی‌توانم بگویم که الزاماً خروجی انقلابی دارد؛ بعضی مدارس هست که جدی نیستند و بعضی جدی‌تر هستند؛ اما چون حوزه سعی می‌کند که این‌ها را متدین بار بیاورد، خودشان به این نتیجه می‌رسند که اگر بخواهند از دین دفاع کنند باید از انقلاب دفاع کنند.

اینکه می‌بینید طلبه‌ها با این سوز و گداز تلاش می‌کنند، به این خاطر است که می‌خواهند از دین شان دفاع کنند و می‌بینند که اگر دین بخواهد تقویت شود، باید جمهوری اسلامی تقویت شود.

به برکت همین جمهوری اسلامی است که کشورهایی که یک شیعه نداشته‌اند الان میلیون‌ها نفر شیعه هستند؛ به برکت همین جمهوری اسلامی است که ایران که آنقدر ذلیل بود و دیگر اثری از دین باقی نمانده بود امروز این وضعیت را دارد.

الان جمهوری اسلامی به یک قطب پمپاژ تفکر اسلامی به دنیای اسلام و حتی دنیای کفر تبدیل شده است؛ بسیاری به برکت جمهوری اسلامی به اسلام گرایش پیدا کرده‌اند، از همین جهت این طلبه‌ها چون معتقد هستند که باید اسلام را تقویت کرد، می‌بینند که بهترین کار این است که این درخت عظیم و پر برکتی که امام خمینی (ره) ایجاد کرد و به وسیله رهبر معظم انقلاب مدام تقویت می‌شود، را باید آبیاری کنند تا روز به روز قوی‌تر شود.

از همین جهت با کمترین توقع برای این درخت سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ «مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاءِ تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا» نمادی از شجره طیبه همین جمهوری اسلامی است.

رسا ـ خطر نفوذ را چقدر در حوزه‌های علمیه جدی می‌بینید؟ و اینکه برخی طلاب را توصیه می‌کنند که به انقلابی‌گری، سیاست و جمهوری اسلامی کاری نداشته باشید و درستان را بخوانید قسمتی از این بحث نفوذ تلقی می‌شود؟

اگر دشمن مقداری عقل داشته باشد باید روی قم بیش از همه سرمایه‌گذاری کند؛ چون با همین محدودیت‌ها و مشکلات و زخم زبان‌ها باز این طلبه‌ها کنار جمهوری اسلامی ایستاده‌اند.

طلبه‌ها در جنگ تحمیلی نسبت به تمام اقشار اجتماعی بیشتر شهید دادند؛ خانواده‌های طلبه‌ها، پنج برابر متوسط خانواده‌های ایران شهید دادند؛ دشمنان می‌دانند که هم بزرگترین تئوریسین تفکرات انقلابی حوزه است و هم مقاوم‌ترین افراد کنار آن همین حوزه علمیه هست، طبیعی است که روی آن سرمایه‌گذاری کنند.

بله ما در حوزه علمیه شیعه انگلیسی داریم؛ پول انگلیسی هم داریم؛ افراد را تغذیه می‌کنند که انقلابی نباشند و تا آنجا که می‌توانند ضد انقلاب باشند؛ اما با این همه شبکه‌های نفوذ که بعضی از آن هم بروندادش این است که یک مدرسه سکولار شود، سکولار شود به نفع آن‌ها است؛ ضد انقلاب شود که برایشان بهتر است.

ولی با این همه نیرنگ باز هم حوزه‌های علمیه به دلیل بن‌مایه‌های اعتقادی که دارد استوار ایستاده و همچنان رقم سنگین با طلبه‌های انقلابی و اساتید انقلابی است؛ در حالی که نفوذ را بیش از تهران در حوزه علمیه قم کار می‌کنند، تنوع جاسوس‌هایی که در قم گرفته شده است بیشتر از تهران است؛ کشورهای مختلف می‌خواهند بدانند که اینجا چه خبر است.

رسا ـ فرمودید که انگیزه‌های زیادی برای انقلابی ماندن حوزه وجود دارد و موانع و آسیب‌های زیادی هم سر راهش هست، برآیند این‌ها به کجا می‌رسد؟ در آینده ما چگونه حوزه‌ای خواهیم داشت؟

من آینده حوزه را رو به بهبود می‌بینم؛ طلبه قبل از انقلاب هستم؛ پانزده خرداد چند سال قبل از انقلاب که فیضیه را گرفتند، در فیضیه بودم و اوضاع آن زمان را دیده‌ام؛ اول انقلاب پایگاه امام در قم به اندازه پایگاه فعلی رهبری در قم نبود؛ یک دسته به جد طرفدار شریعتمدار بودند، یک دسته دنبال این بودند که باید منتظر باشیم تا امام زمان (عج) ظهور کند، کارها را درست کنند، و عده کثیری اصلاً نسبت به همه چیز بی‌تفاوت بودند.

الان معدل علاقمندی به رهبر معظم انقلاب را بالاتر از اول انقلاب نسبت به امام خمینی (ره) می‌دانم؛ ما رو به بهبود بوده‌ایم؛ برخی از مدیران مدارس زمانی شک داشتند اما اکنون همه به این مطلب رسیده‌اند که مقابلشان کفر و نفاق است؛ زمانی می‌گفتند که آن‌ها بد نیستند، این‌ها هم بد نیستند؛ اما الان مسجل شده است که این جنگ کفر و اسلام است. این مطلب برای بسیاری روشن شده است.

البته بسیج اساتید روی این قضیه خیلی مؤثر بوده است؛ جلساتی که برای اساتید هست، افراد خبره ایران در موضوعات مختلف سیاسی، اجتماعی برایشان مطالبی را می‌گویند که خیلی مؤثر است؛ این‌ها انگیزه دینی دارند، اما اگر جبهه خودی برایشان خوب ترسیم شود، موضع‌گیری آن‌ها قوی است.

من آینده حوزه را خیلی بهتر می‌دانم، البته سختی‌های خودش را دارد، همانطور که فرمودید نفوذ هست، سرمایه‌گذاری می‌شود که افرادی را متفاوت تربیت کنند، اما بن مایه‌های دینی نمی‌گذارد که این اتفاق بیافتد.

رسا ـ اگر بیانات و فرمایشاتی که رهبر معظم انقلاب درباره حوزه علمیه قم و حوزه انقلابی داشتند را به سه نوع تقسیم کنیم؛ رضایت کامل ایشان از حوزه علمیه قم و ماندن در همین وضعیت، دوم اینکه ایشان به حوزه تذکر دادند که سعی و تلاش بیشتری در جهت انقلابی داشته باشد و سوم اینکه اخطار دادند که شاید در حال خروج باشد؛ حضرتعالی از بیانات رهبر معظم انقلاب، از این سه دسته کدام را برداشت می‌کنید؟

رهبر معظم انقلاب تعبیرات خیلی بزرگی راجع به قم دارند؛ فرموده‌اند «قم مادر انقلاب است»؛ انقلاب از قم متولد شده است؛ قبل از انقلاب طلبه بودم و منبر می‌رفتم، اگر موجی در کشور ایجاد شد به برکت زحمات علمای بزرگ، طلاب و فضلایی بود که تلاش کردند تا این اتفاق افتاد.

در ارتباط با اینکه حوزه انقلابی هست و باید بماند، به نظر من رو به تقویت است؛ الان اساتید حوزه خیلی روشنتر از قبل هستند؛ خیلی بهتر جبهه را تشخیص می‌دهند؛ اما رهبر معظم انقلاب یک تحول و رشدی را از حوزه می‌خواهند که ما در آن خیلی قوی نیستیم. تحول بوده است، خیلی هم نسبت به قبل متفاوت است، اما با میزان تحولات جهانی، رشد نکرده‌ایم؛ ایستایی ما بیشتر از رشد تغییر است. البته تلاش‌های خوبی می‌شود، اما همچنان مقاومت در این موضوع از داخل حوزه هست که به ضرر حوزه است.

برای مثال پیشرفت تلفن همراه را نگاه کنید بیست سال پیش یک پاره آجر بود که مزیتش بر تلفن، بدون سیم بودن آن بود، و اکنون تلفن، اینترنت، دوربین، رادیو، تلویزیون، مأخذ شبکه‌های اجتماعی و همه چیز است.

حوزه با تحولاتی که در جهان رخ می‌دهد، باید به تناسب حوادث واقع حرف داشته باشد. «وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ‌ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا» این‌ها حوادث واقعه است؛ باید خیلی سریع به این‌ها جواب بدهد؛ نه اینکه در بانک و بانکداری هم همچنان بعد از سالیانی اینطور باشد. در این بخش وضعیت ما خوب نیست.

رسا ـ حضرتعالی پیشنهادی برای سرعت بخشیدن به تحول و تعمیق آن دارید؟

بنده بر اساس ایده‌های رهبر معظم انقلاب، مدارس سفیران هدایت را ایجاد کردم که مدرسه تحولی است؛ الان حدود هفتاد مدرسه در کشور دارد؛  سیستم آن را شناور ایجاد کردیم؛ سیستم شناور یعنی اینکه یک سری آموزش ثابت و یک سری آموزش‌های شناور داریم؛ می‌گوییم بخش شبهات روز، یک زمان راجع به وهابیت است و یک زمان راجع به آتئیست‌ها و شیطان‌پرست‌ها است؛ بخش آشنایی با رسانه‌ها که یک روز موبایل و یک روز تلفن و تلویزیون است؛ بخش شبهات منطقه‌ای هم همینطور؛ این سیستم آموزشی شناور است؛ یعنی در هر زمانی کلام جدیدمان بیشتر به شبهات امروز می‌پردازد؛ در تفکرات فلسفی غرب، شبهاتی که وجود دارد.

علاوه بر آن گروه‌های علمی و شورای علمی ایجاد کرده‌ایم که این گروه‌ها و شورای علمی سعی کند که مدام مطالب درسی را به روز کند.

رهبر معظم انقلاب فرمودند «متون آموزشی حوزه عوض شود»، ما در سفیران هدایت کل متون را تغییر دادیم؛ خیلی کار کردیم، گه‌گاه برخی در حوزه، حرکت‌های جدید را بر نمی‌تابند کار ما هم با موانعی مواجه شد، که با عنایت امام زمان (عج) انجام دادیم.

رسا ـ در جمع‌بندی اگر نکته‌ای جا مانده است بفرمایید یا اگر لازم است مطالبی را که فرمودید تکمیل بفرمایید.

ما باید از طلبه انقلابی تعریف داشته باشیم؛ اگر خروجی ما مطابق آن تعریف نبود خودمان را محکوم کنیم، چون در این صورت قسمتی از سیستم ما خراب است، وگرنه خروجی سیستم باید انقلابی باشد؛ برای اینکه طلبه انقلابی باشد، استاد باید انقلابی باشد؛ پرورش دادن یک طلبه به صورت انقلابی زوری نیست بلکه فکری است؛ باید استاد ذهن طلبه را قانع کند.

اگر استاد بخواهد انقلابی باشد، مدیر مدرسه باید انقلابی باشد؛ اگر مدیر مدرسه انقلابی نبود، استاد انقلابی به کار نمی‌گیرد؛ اگر مدیر بخواهد انقلابی انتخاب شود، فرا دستانش در ستاد همه باید انقلابی باشند.

اگر از رأس هرم انقلابی نبود، لایه‌ها به ترتیب تا پایین خراب می‌شود؛ اگر انقلابی بود از رأس هرم شروع می‌کند این‌ها را اصلاح می‌کند و برونداد آن انقلابی خواهد بود.

الان سمت و سو و جهت حوزه به سمت انقلابی و سیر آن هم صعودی است؛ اما تا اتفاق شاکله کامل فاصله زیادی داریم./836/ج