روند هفتاد ساله تخریب جمعیت در ایران و طرح جوانی جمعیت

اشاره: جمعیت، کلید واژه‌ای است که بسیاری از مناسبات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

متأسفانه در حال حاضر وقتی صحبت از جمعیت می‌شود، عموم مردم به چشم یک گزاره سیاسی به آن نگاه می‌کنند، در حالی که افزایش یا کاهش جمعیت به طور مستقیم با معیشت، اقتصاد، امنیت و البته آینده یک جامعه ارتباط تنگاتنگ دارد و حاکمیت هر کشوری می‌تواند از این ابزار برای بهبود زندگی خود مردم و اقتصاد کشور استفاده کند.

نتایج بررسی‌ها و پیمایش‌های صورت گرفته در حوزه جمعیت و سلامت جمعیت نشان دهنده این واقعیت است که امروزه ما با چالش‌های متعددی در حوزه جمعیت و سلامت جمعیت مواجه هستیم.

به همین خاطر سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، گفت‌وگویی با محمداسماعیل اکبری، کارشناس جمعیت و مشاور عالی وزیر بهداشت داشته است که به شرح زیر می باشد.

رسا- لطفا علت اصلی تخریب جمعیت ایران را بفرمایید؟

در هفتاد سال گذشته روند تخریب ساختار جمعیتی در ایران قبل از انقلاب و جمهوری اسلامی برنامه ریزی شده و سیاست گذاری شده اعمال شد و بسیار از کشورها هم به این شکل بودند که بعضی از آنان در مدت صد ساله این راه را طی کردند و در ایران نیز این تخریب در مدت 30 سال اتفاق افتاد. به همین جهت وضعیت بسیار بدی در نرخ جمعیتی داریم به گونه ای که آدم نسبت به آینده نگران می شود زیرا الان افراد دهه 70، 80 و90 گرفتاری های شدیدی در آینده نسبت به پدران و مادران و همچنین نسبت به خودشان از لحاظ کاری پیدا خواهند کردو هیچ وقت هم رصد نشد که الان اوضاع چه طور است و آیا نیاز به تغییر رویه است یا خیر و به همین شیوه ادامه پیدا کرد تا وضعیت بحرانی جمعیت در حال حاضر را ایجاد کرد.

رسا- اقداماتی که تاکنون در جهت اصلاح ساختار جمعیتی صورت گرفته است به چه شکل می باشد؟

این موضوع خیلی مورد عنایت بوده و مقام معظم رهبری هم چند مرتبه این قضیه را تذکر دادند و نهایتا در سال 93 سیاست های کلی جمعیت را ابلاغ کردند و همان موقع هم دولت تصویب کرد و یک ماه بعد هم ابلاغ کرد تا اجرایی شود اما هیچ کسی هیچ اقدامی در این مورد انجام نداد. قرار بر این بود که این موازین به قانون تبدیل شود و چون دولت کاری نکرده بود یک سری از آقایان در مجمع تشخیص مصلحت نظام و ستاد انقلاب فرهنگی یک پیشنویسی را تهییه کردند که به صورت طرح در مجلس مطرح شد که اسمش طرح جوانی جمعیت است که این طرح حدود 8 یا 9 سال در مجلس های قبلی باقی ماند و هیچ اقدامی در جهت آن صورت گرفته نشد و در روزهای اول مجلس جدید، مجددا طرح اعلام وصول شد و خوشبختانه تعدادی از جوانان انقلابی که دیدگاه فهیمانه ای به مسئله جمعیت داشتند، این قانون را بازنویسی کردند و چارچوب هایش را با گروه های مختلف تخصصی بحث و بررسی کردند که خیلی طولانی شدند و نهایتا آن را مصوب کردند و به شورای محترم نگهبان دادند و نهایی شد و الان ابلاغ شده است.

کلیات این طرح این است که محور بودن خانواده را  تشویق می کند و سیاست های فرهنگی و اقتصادی را بر این مبنا در غالب 74 ماده طرح کرده است.

رسا- مزایای طرح مذکور چیست؟

اصل قضیه این است که شما در ساختارهای اجتماعی جهان دو تا فلسفه اجرایی دارید، یکی فلسفه فرد گرایانه و دیگری فلسفه خانواده محوری است. در فلسفه فرد گرایانه می توان به بعضی از کشورهای غربی اشاره کرد که به طور مثال دختر و پسر تا 14 سالگی حق جویدن آدامس در مدرسه، سیگار کشیدن و یا برقراری روابط جنسی را ندارد اما از 14 سالگی اجازه آن را به آنها می دهند و برایشان آموزش نیز می گذارند و با وجود خطرات و مضرات احتمالی، کسی نسبت به آن ها معترض نمی شود و این یک دیدگاه فردگرایانه است و دیدگاه دوم خانواده محوری است به این معنا که همه حرف ها و رفتارها در قالب خانواده شکل بگیرد، به طور مثال اگر ما بخواهیم سلامت و مسائل اجتماعی کودکان را اداره کنیم باید در قالب خانواده باشد و همینطور گروه های دیگر و اگر بیماری ها و انحرافات اجتماعی را بخواهیم کنترل کنیم بهترین محور حرکت، خانواده است و قانون مذکور در حقیقت خانواده محوری است که ابعاد مختلف فرهنگی و اقتصادی آن را بیان کرده است و اقتصادی بودن آن، بیشتر تشویقاتی برای کسانی است که می خواهند ازدواج کنند و بچه دار شوند و وقتی بچه هایشان زیادتر شد، گرفتاری های اقتصادیشان بیشتر می شود و نیاز به کمک بیشتر دارند که جزئیاتش را باید از قانون دید ولی کل قضیه این است که اگر کسی خانواده تشکیل داد مورد حمایت حکومت قرار می گیرد و حواس حکومت به آینده و فرزندانش و مسائل اقتصادی اش است و باید هم باشد و حالا هم که ضمن قانونی شدن، برای اجرا هم ابلاغ شده است و ما منتظریم ببینیم دولت چه کار می کند.

رسا- لطفا به طور کلی مشوق های اقتصادی این طرح  را بیان فرمایید؟

این قانون برای تسهیل در ازدواج و تشکیل خانواده است که ما در گذشته مواردی در تسهیل ازدواج داشتیم اما عملا کاری برای مردم انجام نداد و در این قانون ضمن تسهیل در ازدواج، فرزند آوری را مبنا قرار دادند که همان خانواده محوری است که عرض کردم و به همین جهت برای خانواده هایی که دارای سه فرزند به بالا که سبک جانشینی جمعیت می باشد هستند، مشوق های اقتصادی بالایی از جهت زمین، مسکن و وام خیلی بالا در نظر گرفته شده است والبته این روشی است که همه دنیا در پیش گرفته اند و الان کاندادا، ژاپن، فرانسه، روسیه و تقریبا همه دنیا برنامه یشان را از ده سال پیش به این سبک تغییر داده اند و قانون جوانی جمعیت نیز به همین شکل و هدف است.

رسا- آیا برای ناباروران حمایت های مالی نیز در نظر گرفته شده است؟

واقعیت مساله روشن است و قبلا هم یک مصوبه ای داشتیم که از ناباروران حمایت مالی کرده اند اما واقعیت مساله این است که ناباروران خیلی محوریتی در جمعیت ندارند و از نظر عشق و عاطفه باید مورد حمایت قرار بگیرند وگرنه جمعیت را تغییر نمی دهند چون عددشان عدد بالایی نیست و پاسخ ما هم برای درمان های ناباروری پاسخی خوبی نیست چراکه تقریبا 10 درصد ناباروران واقعی، درمان می شوند و در بعضی از مقالات تا 30 در صد هم رشد کرده است اما این تصور که هرکسی که نابارور قطعی است حتما باید بچه دار شود، وجود ندارد.

رسا- آیا مسئله سقط جنین در تخریب جمعیتی موثر بوده است؟

نکته اساسی دیگر در این مسئله، سقط جنین است و بدبختانه در جمهوری اسلامی ایران که ما معتقد هستیم مملکت صاحب زمانی است، معادل فرزندانی که در سال به دنیا می آیند سقط صورت می گیرد و سقط جنین از دیدگاه دینی کاری خلاف شرع، غیر انسانی و غیرقانونی است اما این شکل می گیرد و شاید اولین بار است که قانون این مساله را مقداری زیر زره بین قرار داده است و توجه آن را برای حکومت تبیین کرده است که باید چه اقداماتی را در این زمینه داشته باشند.

رسا- ستاد ملی جمعیت در زمنیه طرح جوانی جمعیت چه کارکردی خواهد داشت؟

از نظرم نمی تواند خیلی مفید واقع شود زیرا کار عملیاتی ندارد و بیشتر جنبه نظارت و هدایت دارد و در این مملکت نظارت و هدایت هم خیلی معنای خوبی پیدا نمی کند اما بالاخره یک کاری کردند و حالا باید منتظر بمانیم ستاد تشکیل بشود ببینیم چه برنامه ای خواهند داشت تا بتوانیم نسبت به آن یک ارزیابی خوبی داشته باشیم.

رسا- آیا مشوق های این قانون ضمانت اجرایی هم دارد؟

بله وجود دارد اما به نظرم مهمتر از ضمانت اجرایی غیرت اجرایی است چراکه اگر غیرت اجرایی وجود نداشته باشد هیچ قانونی جرا نخواهد شد و مدیر اجرایی است که باید آن مسائل اجتماعی را بفهمد و اگر فهمید و غیرت اجرایی هم داشت، می تواند آن را حل کند.

رسا- آیا در این طرح از تجربیات کشورهای دیگر هم استفاده شده است؟

بله مطالعات بین المللی زیادی شده است و کارهای دنیا را دیده ایم و در این زمنیه مطالعه تطبیقی داشته ایم  که در مجموع این طرح تدوین شده است و آماده اجرا است و ان شالله مفید واقع شود.

رسا- ممنون از اینکه وقتتان را در اختیار ما قرار داده اید.