لزوم توجه طلاب به سواد رسانه برای ورود به مسائل اجتماعی و سیاسی

اشاره: کرونا هر چقدر بدی داشت، خیر و خوبی‌هایی نیز به دنبال خود آورد. طلبه‌ها وارد عرصه تولیدات رسانه‌ای فضای مجازی شدند. البته در کنار ورود طلاب به فضای مجازی، آرام آرام بخشی از طلابی که توانسته بودند تعاملی دو طرفه با مردم داشته باشند، حضور و فعالیتی مؤثرتر را رقم زدند. در کنار همه این مسائل باید به یک پرسش اساسی و مهم پاسخ داد که چرا حوزه علمیه باید در ابتلا و دوران سختی مانند کرونا گرفتار آید تا طلاب برای حضور رسانه‌ای با اتکای به خودشان وارد این عرصه شوند؟ پرسش اساسی دیگر این است که حوزه علمیه چقدر تلاش داشته تا مفاهیم و باورهای امامین انقلاب پیرامون ورود طلاب به دو عرصه سیاست و اجتماع را فهم و دنبال کند؟

به همین جهت خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا به سراغ حجت‌الاسلام دانیال بصیر، فعال رسانه‌ای و سردبیر سایت فکرت رفت تا پیرامون مسأله ورود سیاسی و اجتماعی طلاب به‌ویژه نقش حوزه علمیه در ورود به این مسأله و نظارت بر فضای مجازی را بررسی کند.

رسا ـ با توجه به تأکیدات امامین انقلاب مبنی بر ورود اجتماعی و سیاسی طلاب، تعریف دقیق از جامعه و سیاست چیست و  شامل چه مناصبی می‌شود؟

نگاه امامین انقلاب، حضرت امام و رهبر معظم انقلاب در خصوص روحانیت این است که باید ورود سیاسی و اجتماعی داشته باشند. منظور از عرصه اجتماعی و سیاسی هم حاکمیت بر این دو عرصه تلقی می‌شود. علاوه بر حاکمیت روحانیت باید بتواند در مسائل جزئی سیاسی و اجتماعی نیز ورود پیدا کنند. اساساً وجه تمایز حوزه سکولار با حوزه غیرسکولار که حوزه‌ای انقلابی است ورود در مسائل مهم اجتماعی و سیاسی است که برخی شیوه‌های تربیتی در حوزه متأسفانه طلاب را منفعل تربیت می‌کند.

برای مثال حوزه سکولار هیچ عملکرد مثبتی در قبال فضای مجازی که یک فضای از هم‌پاشیده و از هم‌گسیخته است، ندارد؛ چون خودش را نسبت به اجتماع و سیاست بیگانه فرض می‌کند و کاملاً جدا شده. آن‌ها با رویکردی که نسبت به مسائل اجتماع و سیاست مردم به معنای حرکت اجتماعی به سمت تعالی دارند، مسأله هدایت جامعه را رها کرده‌اند. حوزه سکولار در مسأله فضای مجازی که بسیار مورد تأکید است کاملاً منفعل عمل می‌کند.

حوزه انقلابی و حوزه‌ای که خود را در برابر اجتماع مسؤول و سیاست می‌داند دربرابر حوزه سکولار قرار گرفته است. حوزه انقلابی ضرورت کنترل و نظارت بر فضای مجازی را جزو ارزش‌های فرهنگی و اخلاقی خود می‌داند. متولیان امر تبلیغ و کسانی که به عرصه فضای مجازی ورود پیدا می‌کنند خودشان را متولی امر نظارت و کنترل بر فضای مجازی می‌دانند.

رهبر انقلاب بارها در جلسات مختلف، چه جمع نمایندگان مجلس، دانشجویان، طلاب، فرهیختگان، معلمین و ... بیان داشته‌اند که فضای اینترنت و فضای مجازی کشور را سروسامان بدهید. رهبر انقلاب در هر مناسبتی اهمیت کنترل بر فضای مجازی را گوشزد کرده‌اند. طلاب بر اساس مبانی دینی و مبانی اسلامی متولیان این فضا می‌شوند و خودشان را متولی نظارت بر کنترل فضای مجازی می‌دانند.

رسا ـ ورود به فضای اجتماعی و سیاسی چه مقدماتی دارد که طلاب باید حائز آن مقدمات باشند؟

اگر در نگاه و چارچوب معرفتی امامین انقلاب بخواهیم فهم کنیم کسی در خصوص ورود به فضای مجازی شکی ندارد طلاب و روحانیون باید در فضای مجازی و اجتماعی حضور پیدا کنند. رهبر انقلاب بارها در بیانات مختلف تأکید کرده‌اند که طلاب باید به روشنگری و جهاد تبیین بپردازند و از روش‌های تبلیغاتی دشمن که تلاش می‌کنند یأس و ناامیدی را در جامعه تزریق کنند جلوگیری کنند.

رهبر انقلاب بارها فرموده‌اند که اثر هنر، تلویزیون و رسانه بسیار بیشتر از سلاح‌ها و موشک‌های اتمی شده است و علاج این کار را ورود طلاب به این عرصه دانسته‌اند. طلاب به‌عنوان کنشگران رسانه‌ای و کسانی که باید در این فضا حضور پیدا کنند چه پیش نیازهایی دارند؟ اولین و مهم‌ترین منبع و مقدماتی که طلاب برای ورودشان و نسبت به کنش‌گر فعال در فضای مجازی دارند، اول این است که مبانی دینی و اصول اولیه مبانی دینی را بدانند.

طلبه باید معرفت شناسی، انسان شناسی، هستی شناسی و ... را به عنوان مقدمات خوانده باشد. در کنار آن فلسفه و فقه را به خوبی دنبال کرده تا به‌عنوان محتوای اصلی کار وقتی با گروهی از شبهه افکنان روبرو شد بتواند جواب بدهد و به جهاد تبیین و مقابله با دشمنی دشمن بپردازد. طلاب ارجمند علاوه بر این محتوا نیاز دارند مطالعات خودشان را در این عرصه بیشتر کنند و هم با ابزار فضای مجازی یعنی رسانه و ابزار رسانه آشنا باشند.

وقتی شما با این ابزار آشنا نباشید نمی‌توانید در این عرصه حضور پیدا کنید. طلاب باید علاوه بر اینکه با این ابزار آشنا شوند، باید بدانند این ابزار چیستند؟ چه خصوصیتی دارند و کنش‌گری در این فضا چگونه می‌تواند رقم بخورد. مقدمه بعدی سواد رسانه است که طلاب باید در این عرصه قوی شوند. بعد از به دست آوردن این مقدمات در فضای مجازی حضور فعال و اثرگذار خواهد داشت؛ یعنی رسانه را فهمیده، مخاطب را خوب شناخته، محتوای رسانه‌ای خوبی تولید کرده و در فضای مجازی اثرگذار می‌شود و این خود باعث می‌شود که طلبه منویات رهبر انقلاب را حتی به تنهایی جلو ببرد.

رسا ـ کمی بیشتر درباره شیوه ورود طلاب به عرصه فضای مجازی توضیح می‌دهید؟

به تعبیر رهبر انقلاب فضای مجازی، فضای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی یکی از نعمت‌هاست که به دست ما رسیده. این نعمت و این ویژگی و ابزار آفتی هم دارد مانند یک چاقوی دو لبه که می‌تواند به نقمت هم تبدیل شود و خطری در پیش داشته باشد. اگر فضای مجازی سر و سامان پیدا نکند و یک سیاست کلی برای آن وجود نداشته باشد ممکن است مانند یک حیوان وحشی به دیگران آسیب برساند.

نیاز است که اولاً سیاست کلی ناظر بر این فضا حاکم باشد. نظام‌های سیاسی هر کشوری و هر جایی از دنیا به سیاست‌های کلی نیاز دارد. ما در فضای حقیقی شاهد هستیم هر چیزی قاعده و قانون دارد. حتی برای فضای مجازی هدف‌گذاری و سیاست‌گذاری می‌شود و ما باید به این باور برسیم که فضای مجازی، فضای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی کشور به یک سیاست گذاری جدی نیاز دارد.

سیاست گذاری، چارچوب و اهداف آن باید مشخص باشد. وقتی همه این‌ها مشخص شد به مرحله نظارت و کنترل بر فضای مجازی می‌رسیم؛ نه نظارت و کنترل در فضای مجازی؛ یعنی حاکمیت سایبری باید بر این فضای مجازی سیاست گذاری کند و آنرا از این افسار گسیختگی نجات بدهد.

رسا ـ چگونه می‌توان با جو سنتی سکولار حوزه که اعتقاد دارند طلاب فقط باید مجتهدی باشند که کاری با جامعه و سیاست نداشته باشند و برخلاف مبانی امامین انقلاب هستند، مقابله کرد؟

ما نباید در این فضا دوگانه درست کنیم. معمولا این دوگانه‌ها از طرف دشمن درست می‌شود. البته کسانی که اعتقاد دارند طلبه باید خوب درس بخواند، در اجتماع حضور نداشته باشد تا زمانی که به اجتهاد برسد، زمانی هم که به اجتهاد رسید در مسیر درسی باشد و کاری به سیاست نداشته باشد! آنچه که دین و حوزه علمیه بر اساس مبانی دینی و به معنای دقیق آن؛ نه خوانشی که از حوزه علمیه وجود دارد از طلبه‌ها می‌خواهد، این نیست که طلبه‌ها فقط درس بخوانند و کاری به اجتماع و سیاست نداشته باشند.

حوزه علمیه و دین هرگز این نوع نگاه را تشویق نمی‌کند. دین اسلام هم اصلاً چنین روش و برداشتی را ندارد. به همین جهت نگاه، خوانش دقیق و قرائت صحیح از دین طلبه‌ها را به سمت فعالیت عرصه اجتماع و سیاست می‌کشاند. رهبر انقلاب و حضرت امام از بدو حرکت و قیام خودشان از اوایل انقلاب مخالف چنین نگاه منفعلی بودند.

حتی برخی دیگر در آن زمان طلاب و آحاد مردم را به حضور فعال در اجتماع و مسائل سیاسی تشویق می‌کردند. اگر ما بخواهیم در جبهه فرهنگی و انقلاب اسلامی موفق و تأثیر گذار باشیم و فضای تبلیغاتی دشمن را بشکنیم و با دشمن مقابله و روایت خودمان را از مسائل ارائه دهیم. امروز ناگزیر جنگ رسانه‌ها وجود دارد که ما باید برای ورود به این عرصه ورودی مؤثر و آگاهی تمام داشته باشیم.

طلاب باید آگاهانه به این میدان جنگ ورود کنند. دشمن از همه طرف حمله می‌کند و هدف اصلی آن ذهن جوانان و مخاطبین است. جامعه علمی و مذهبی ما که همان روحانیت است اولین وظیفه‌شان برای ورود به این عرصه این است که با شبهه افکنی و انحرافی که در مسائل اجتماعی و سیاسی در جامعه هست، مقابله کنند.

رسا ـ مطلب پایانی‌تان را بفرمایید.

دشمنان امروز در عرصه فضای مجازی هزینه‌هایی دارند و یک زمینی ترسیم کرده‌اند که علیه ایمان، اعتقادات، انقلاب اسلامی و جریان دینی وجود دارد. کار اول دشمن قداست زدایی و عفت زدایی از دین و جامعه اسلامی است تا سبک زندگی ما را تغییر بدهد.

دشمن می‌خواهد تمام ذهن و عفت جوانان و حیای جامعه ما را بگیرد. این‌ها برنامه ریزی شده هستند و دشمن بر روی مسائل سبک زندگی، تاریخی و فرهنگی ما کار می‌کنند. هدف آ‌ن‌ها‌ ذهن و قلب مخاطب‌ها است. ان شاءالله با ورود جدی و مؤثر طلاب در این عرصه و نقش طلاب در ایجاد یک جبهه فرهنگی در این فضا و همچنین بیدار شدن برخی از حوزه‌های علمیه تمام تهدید‌های فضای مجازی را به فرصت تبدیل کنند. امیدواریم بزودی جامعه مطلوب و مورد تأیید حضرت حجت ابن الحسن (عج) شکل بگیرد و به ثمر برسد.

رسا ـ با تشکر از فرصتی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید.