سخنان آتشین دکتر فاطمی دو روز مانده به کودتای ۲۸ مرداد
در ۲۶ مرداد سال ۱۳۳۲ دکتر حسین فاطمی از چهره‌های سرشناس جبهه ملی و وزیر خارجه دولت دکتر مصدق مطالب آتشینی را در روزنامه خود – باختر امروز – در نقد محمدرضا شاه و سلطنت پهلوی ایراد کرد.
در ۲۶ مرداد ۱۳۳۲، ایران شاهد تلاشی ناموفق برای کودتای نظامی علیه دولت قانونی دکتر محمد مصدق، نخست‌وزیر وقت ایران، بود. این کودتا بخشی از یک طرح گسترده بود که با حمایت مالی و عملیاتی سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا (سیا) و بریتانیا (MI6) و باهدف سرنگونی دولت مصدق و بازگرداندن شاه به قدرت طراحی شده بود. هدف اصلی این برنامه، حفظ منافع نفتی بریتانیا در ایران و جلوگیری از گسترش نفوذ اتحاد جماهیر شوروی در خاورمیانه بود. کودتا در ۲۶ مرداد با شکست روبه‌رو شد. نیروهای وفادار به دولت مصدق و مردم حامی ملی شدن صنعت نفت موفق شدند این توطئه را ناکام بگذارند. شاه، که در این طرح نقش داشت، پس از شکست کودتا به سرعت از ایران فرار کرد و به بغداد و سپس به رم پناه برد.
پس از این شکست، تلاش‌های جدیدی از سوی کودتاچیان و عوامل خارجی برای سرنگونی دولت مصدق آغاز شد. در ۲۸ مرداد، طرفداران شاه و برخی از نیروهای امنیتی و نظامی، با حمایت مالی و تجهیزاتی که توسط آمریکا و بریتانیا فراهم شده بود، توانستند تظاهرات گسترده‌ای به راه بیندازند و موجی از آشوب و اغتشاش ایجاد کنند. در نتیجه این تلاش‌ها، در ۲۸ مرداد کودتا با موفقیت انجام شد، و نیروهای شاه وارد خانه دکتر مصدق شده و او را دستگیر کردند.
پس از پیروزی کودتاچیان، دکتر مصدق محاکمه و به سه سال زندان و پس از آن به حبس خانگی در احمدآباد محکوم شد. همچنین، دکتر حسین فاطمی، از یاران نزدیک مصدق و وزیر امور خارجه در دولت وی، پس از دستگیری مورد شکنجه شدید قرار گرفت و در نهایت در 19 آبان ۱۳۳۳ اعدام شد.کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ اثرات بلندمدتی بر ایران و آینده سیاسی این کشور داشت. این کودتا نه تنها زمینه‌ساز تقویت قدرت شاه و حکومت دیکتاتوری در ایران شد، بلکه با تقویت حضور و نفوذ غرب در کشور، نقش مهمی در شکل‌گیری احساسات ضدغربی و تحولات سیاسی و اجتماعی بعدی ایران داشت. این رویداد همچنین در تاریخ معاصر ایران به عنوان یکی از نقاط عطف در مبارزات استقلال‌طلبانه و ضد استعماری شناخته میشود.
روزهایی که گمان میشد کودتا شکست خوردهاست و مردم طرفدار جبهه ملی و دولت دکتر مصدق توانسته‌اند بر کودتاچیان غلبه پیدا کنند دکتر حسین فاطمی در نکوهش شاه و سلطنت پهلوی مطالب تندی را ایراد کرد و شخص شاه را به خاطر کودتا و فرار از کشور با حمایت انگلستان مزدور نامید.
در ادامه به بررسی مطالب روزنامه باختر امروز در این خصوص میپردازیم:
دوشنبه 26مرداد 1332 روزنامه باختر امروز که زیر نظر دکتر حسین فاطمی بود در تیتر اصلی خود نوشت:
«امروز پرچم سه رنگ ایران بهجای مجسمه‌ها در همه میدان‌های تهران در اهتزاز بود»
همچنین در زیر تیترهای این روزنامه چنین مشاهده میشود:
«عصر دیروز میتینگ عظیمی برای ابراز نفرت نسبت به کودتاچیان در میدان بهارستان تشکیل شد»
«دیروز محمدرضا پهلوی شاه فراری که علیه حکومت ملی به دستیاری اجانب کودتا نمود و با شکست مواجه گردید»
دهها هزار مردم قهرمان تهران با در دست داشتن عکس مصدق فریاد میزدند «مصدق پیروز است» « ما شاه نمیخواهیم- شاه فراری و اجنبی پرست باید محاکمه و مجازات شود» شاه از ترس انتقام ملت به بغداد گریخت. مردم با شوق و ذوق پیروزی جشن گرفتند.
همه مردم خواستار محاکمه و اعدام فوری کودتاچیان بودند. ملت ایران در زیر آفتاب سوزان اراده استوار خود را به جهانیان اعلام کردند. مردک تقاضای تشکیل شورای سلطنتی را داشتند. دکتر شایگان گفت: با کشتن ما نهال نهضت ملی ایران بارورتر میشود. دکتر فاطمی گفت: جنایات دربار پهلوی روی دربار فاروق را سفید کرد. مهندس رضوی گفت: باید هرچه زودتر اختلاف طبقاتی از بین برود و دولت شورای سلطنتی را تشکیل دهد. جلالی موسوی پیروزی ملت را تبریک گفت و از مردم خواست که در حفظ نظم کوشا باشند.
مطلبی که در این روزنامه به قلم دکتر فاطمی نوشته شده اوج برخورد آتشین با شاه و ماهیت سلطنت پهلوی است. چنین به نظر میرسد که فضای سیاسی کشور از طرح کودتا علیه دولت دکتر مصدق که در کارنامه خود ملی کردن صنعت نفت را دارد و همچنین فرار شاه بهحمایت استعمار گر پیر و بدنامی مانند انگلستان بسیار خشمگین است.
مطلبی به قلم دکتر حسین فاطمی:
«خائنی که میخواست وطن را به خاک و خون بکشد فرار کرد»
قرار کودتا چیان با فرزند قرارداد 1933 این بود که اگر در خفه کردن صدای ملت، در نابود کردن حکومت ملی توفیق پیدا کردند و توانستند بر دست و پای افراد وطن‌پرست و آزادی‌خواه زنجیر بگذارند رادیو تهران در ساعت مقرر برنامه معمولی خود را شروع نکند تا سر دسته خیانتکاران خود را از کلاردشت پس از چند دقیقه با هواپیما به تهران برساند و مرد استقلال و محو حاکمیت مملکت را از انگلستان بستاند.
«این جوان هوسباز با یک چنین اندیشه خام و احمقانهای فراموشکرده بود ملتی وجود دارد که همه این مبارزات و افتخارات وطن، تمام جهاد ملی شدن نفت و مجموع عملیات چند سال اخیر در طرد نفوذ شوم و خانه برانداز استعمار انگلستان از اوست»
دربار، در برابر مجلس سازی اشرف، در اقلیت سازی مادر، در جلو مداخلات بردارها و در تحریکات و مداخلات علنی و آشکار خود شاه بر ضد منافع کشور سد آهنین مقاومت بسته و نمیگذارد که حاصل زحمات و جانبازیهایش را یک کانون فساد و ناپاکی و یک مرکز فحشا به آتش هوسبازی و نوکری لندن اندازد و یک خط ننگ و بدنامی ابدی روی افتخارات میلیونها مردمی که دیگر حاضرنیستند تحت نفوذ و اراده خدایان کمپانی سابق باقی بمانند بکشد. من همیشه گفتهام که حق این بود پیش از بستن کنسولگریها در شهرستانها و سفارت فخیمه در تهران آن مرکز ننگ و رسوایی که انگلستان را خالق خود میداند و ساخته و پرداخته شده «آیرونسید» -کلنل انگلیسی- و «هاوارد» معروف است کوبیده شود و درب این خانه مجری اراده اجنبی ها را گل بگیرند.
عده‌ای که مستقیماً از آن خوان یغما بهره‌مند می‌شدند و گروهی که نفع خود را در بقای سیاست انگلیس در ایران میدانستند سم تبلیغات ظاهر فریب را آنطور باعصاب میرسانیدند که اگر دست به ترکیب این هیولای شهوت بخورد تمام تار و پود ما از هم گسیخته میشود. خوب شد که تفضل و عنایت خدای ایران و حوصله بی‌حساب و صبر و بردباری و متانت دکتر مصدق بالاخره این پرده پندار را پاره کرد و مردم- دوست و دشمن فهمیدند که این « آقا زاده» خلف الصدق همان پدریست که بیست سال ایران را غارت کرد. نصف مملکت را به صورت املاک اختصاصی در آورد و مرض زمین‌خواری او شهره دنیا شد و عایدات سالیانه او سر به دهها میلیون گذاشت. سرانجام روزی که باید از منافع کشورش دفاع کند مردم بی‌پناه را به تانک و توپ بمباران دو دشمن قوی، بلاتکلیف سپرد و خود با کامیون‌های جواهرات راه فرار را در پیش گرفت با این تفاوت که از کودتای انجام شده پدر در سوم شهریور بیست سال گذشته بود و پسری که وارث آن کودتای ننگین بود برای تحکیم پایه‌های لرزان و سست سلطنت جنایت‌آمیز خویش به نهضت ملی وطن که با خون فرزندان سیتیر آبیاری شده بود شبیخون ناجوانمردانه زد ولی چون نقش ابلهانه او نگرفت بعد از یک ساعت بر هواپیما نشست و در کنار سفارت انگلیس بغداد فرود آمد.
همچنین در ادامه متن مطالب آتشین دیگری نیز در نکوهش شاه برجسته شده است که از جمله آن میتوان اشاره کرد:
«برو ای خائن که تو را آنقدر اجانب نیز پست و حقیر شناخته‌اند که دیگر برای این جنایت هولناک که ورق آخر و برگ نهائی دوازده سال سلطنت توست و به اشاره و دستور مستقیم آنان صورت گرفت مزدی به تو نخواهند پرداخت. اکنون از غارتی‌های پدر و از دلارها و لیرههای یغما شده خویش باید خرج کاباره‌های اروپا را تأمین کنی.»
« برو ای اسیر اراده اجنبی که تاریخ جنایت‌آمیز دودمان سی ساله پهلوی را تکمیل کردی آن سفاکی و خونریزی و چپاول پدر و خیلی از خصوصیات دیگر -خاندان جلیل- این فصل شرم‌آور و این ورق سراپا ننگ آخر را نیز لازم داشت.»
ارسال نظرات