مواجهه نخبگان حوزوی با پیام رهبر انقلاب/ برنامه های دفتر نخبگان حوزه برای تحقق «حوزه پیشرو و سرآمد»

 

 

سلام و رحمت الهی بر شما و همکاران خدومتان در خبرگزاری رسا. تقدیر می کنم بابت اهمیتی که برای این موضوع قائل شدید. ابتدا عرض می‌کنم که تعبیر بهتر برای مرقومه مقام معظم رهبری، «بیانیه» و «منشور» است.

 

این بیانیه مهم است اولاً به‌دلیل صادرکننده و امضای مبارکی که زیر آن است. صادرکننده‌ی این بیانیه شخصیتی است دارای جایگاه رفیع حوزوی و یک عالم حقیقی به تمام معنی. به قول معروف لایصدر من الحکیم الا الحکمه! بیانیه‌ی حدوداً شش هزار کلمه‌ای چنین شخصیتی که تک‌تک واژگانش با عنایت انتخاب شده‌اند حتماً مهم و نیازمند تعمق و شایسته‌ی تدبر در هر فراز است.

 

از سوی دیگر این بیانیه مهم است به‌دلیل مقطع صدور آن یعنی یکصدمین سالگرد باز تأسیس حوزه علمیه قم. پس از یک قرن فراز و نشیب و در میانه حوادث سهمگین قرن چهاردهم در غرب آسیا.

 

این بیانیه مهم است به‌دلیل مخاطب اصلی آن یعنی طلاب و اساتید و نخبگان؛ جمعیتی فرهیخته، تحصیل‌کرده و آینده‌ساز که هر کدامشان می‌توانند موتور محرکه و پیشران حرکت و اقدامی مهم و سازنده برای کشور و جامعه باشند.

 

از همه مهم تر اهمیت این بیانیه به‌ جهت محتوا و مضامین راهبردی آن است‌. در این بیانیه که می‌توان آن را نقطه‌ی عطف حوزه‌های علمیه جهان تشیع ارزیابی کرد، محورها، فرازها و نکته‌های پُرمغز موج می‌زند و با تعمق و ژرف‌اندیشی در فرارهای آن، این حقیقت روشن‌تر می‌شود. حقیقتاً باید بارها آن را خواند و لایه‌های مختلف آن را بررسی کرد. خصوصاً این که حسب نقل آیت‌الله اعرافی، حضرت آقا چندین هفته به نگارش آن مشغول بوده اند.

 

 

بله، متن این منشور همانطور که عرض شد یک نگاه کلی و کلان را داراست و در واقع یک منشوری راهبردی است که به منظور تبیین هویت و کارکردهای حوزه ی مطلوب و آسیب شناسی و ارائه راهبردهای تحول و ارتقاء حوزه با نشاط و بالنده امروزین و دستیابی به قله حوزه پیشرو و سرآمد صادر شده است.

 

اگر بخواهیم در مورد بخش های کلی آن عرض کنیم باید بگوییم پنج فراز اصلی دارد:

 

ابتدا ایشان تحلیل تاریخی نسبت به چگونگی تأسیس و فراز و فرود حوزه های علمیه در یک صد سال گذشته انجام می دهند تا اولا تبیین شرایط سخت و تلخ و تاریک تأسیس حوزه مبارکه علمیه داشته باشند و تبیین نمایند نسبت به نقش آیات عظام حائری که تأسیس، حفظ و رشد را عهده دار بودند و آیت الله العظمی بروجردی که تبدیل آن به قله علمی و تحقیقی و تبلیغی تشیع در سراسر جهان و نقش بی بدیل حضرت امام که به تعبیر آقا متخرج همین حوزه بودند در تبدیل ایران به الگوی اسلام خواهی در جهان اسلام بلکه پیشرو دین گرایی در سراسر جهان و نابودی نظام شاهنشاهی رضاخانی و تأسیس نظام جمهوری اسلامی و تحکیم ارکان آن و اثبات حقانیت این نهاد مبارک و بقاء آن و زوال قدرتهای ظالم و باطل. و همچنین اثبات هويت حوزه به عنوان یک نهاد علمی، اجتماعی و سیاسی دارای کارکردهای پنجگانه؛ و هدف دیگر ایشان تبیین نقاط قوت حوزه های علمیه و تهدیدها و فرصتهایی که با آن در صد سال گذشته مواجه بوده است؛ 

 

بخش دوم تبیین هویت و کارکردهای پنجگانه حوزه مبتنی بر تحلیل تاریخی پیشین است. بخش سوم بیانات ایشان مربوط به تحلیل هر یک از کارکردها از طریق تبیین وضعیت مطلوب و آسیب شناسی وضعیت موجود و ارائه راهبرد تغییر است.

 

بخش بعدی جمع بندی فرازهای پیشین و توصیف کلان وضعیت حوزه امروز و فاصله آن با حوزه مطلوب با این تعبیر که «حوزه امروز بالنده و با نشاط است ولی تا تبدیل شدن به حوزه پیشرو و سرآمد فاصله دارد». بخش پایانی هم ارائه راهبردهای کلان جهت پر کردن این فاصله است.

 

 

بله این منشور به نوعی جمع بندی از بیاناتی است که حضرت آقا پیش از این در سخنرانی های متعددی در مورد حوزه ایراد فرموده اند و بیشتر نکاتی که در این منشور آمده است در بیانات پیشین معظم له به ویژه در مکتوب ۲۴ آبان ماه ۱۳۷۱ موجود است و این منشور در حقیقت همان مطالب عمیق را در نظام و هندسه ای نوین و متقن ارائه کرده است.

 

البته این ابدا به این معنا نیست که حوزه در جهت منویات ایشان حرکت نکرده است زیرا ایشان خودشان به صراحت، حوزه را با نشاط و بالنده توصیف فرموده اند و این چنین نسبتی که دادید اگر مطرح شده باشد با کلام خود ایشان در همین منشور سازگار نیست و تفسیر بما لایرضی صاحبه است بلکه باید گفت تاکید بر مسیر سابق و تحریض و تشویق برای حرکت با سرعت بیشتر به سمت قله است.

 

 

قطعاً همین طور است. هر شخص منصفی که به این منشور نظر می‌کند در می‌یابد که مقام معظم رهبری از مدیریت کلان حوزه علمیه رضایت دارند و تمجید نموده اند. اگرچه فرموده اند با آنچه مطلوب نهایی است فاصله ی قابل توجهی دارد ولی این انتظارات بدین معنی نیست که راضی نبوده باشند. ازقضا بالعکس است همین بیان انتظارات مهم‌ترین دلیل و شاهد بر امیدواری ایشان است. مضافا تصریحاتی است که گواه بر رضایت معظم له است. ایشان می فرمایند: حوزه قم امروز حوزه ای زنده و بالنده است. حضور هزاران مدرس و مؤلّف و محقق و نویسنده و گوینده و متفکر در معارف اسلامی و انتشار مجلات علمی و تحقیقی و نگارش مقالات تخصصی و عمومی، مجموعاً ثروت بزرگی برای امروز جامعه و ظرفیت عظیمی برای فردای کشور و امت به شمار می‌رود. رواج درسهای تفسیر و اخلاق و افزایش مراکز و دروس علوم عقلی، نقطه ی قوت برجسته ای است که حوزه ی پیش از انقلاب به آن دسترسی نداشت.

 

حوزه قم هرگز این تعداد طلاب و فضلای صاحب فکر به خود ندیده بود حضور فعال در همه ی میدانهای انقلاب و حتی در میدان نظامی و تقديم شهدای گرانقدر در دوران دفاع مقدس و پیش و پس از آن از افتخارات بزرگ حوزه و در شمار حسنات بیشمار امام راحل است گشودن راه به عرصه تبلیغات جهانی و تربیت هزاران طالب علم از ملتهای گوناگون و حضور دانش آموختگان آن در بسیاری از کشورها کار بزرگ و بی سابقه ی دیگری است که باید از آن تقدیر کرد. توجه فقهای تازه نفس به مباحث مبتلابه معاصر و دروس فقهی مربوط به آنها نیز آینده ی مطلوبی را در پیشرفت و تحوّل علمی نوید میدهد اقبال فضلای جوان به دقت. نکات معرفتی متون معتبر اسلامی بويژه کلام الله مجید نیز مبشر مطرح شدن بیشتر قرآن در حوزه ی علمیه است تشکیل حوزه های علمیه بانوان هم ابتکار مهم و اثرگذاری است که پاداش دائمی آن به روح مطهر امام راحل واصل میشود حوزه ی قم با این نگاه مجموعه ای زنده و پویا است و امیدهایی را زنده میکند. این ها تصریحاتی است که از کلام معظم له استفاده می‌شود و حقیقتاً مایه ی مباهات است.

 

 

به هر حال ما شاهد آن هستیم که این بیانیه، یک موج مثبت در حوزه‌ های علمیه به خصوص قم ایجاد نموده است. وظیفه یکایک ماست که نگذاریم این موج از بین برود بلکه از ظرفیت به دست آمده نهایت استفاده را داشته باشیم. 

 

اولین وظیفه طلاب انقلابی خصوصاً جامعه نخبگانی، مطالبه گری هوشمندانه است. باید از مسوولین حوزه و نهادهای تأثیرگذار در حوزه‌ حقیتاً بخواهند که این فرمایشات، مشمول مرور زمان نشود و خدای ناخواسته روی زمین نماند.

 

ببینید بخشی از کلام حضرت آقا صراحت کامل دارد و به قول طلبه ها نص است و اقدام بر اساس آن هم، آن‌چنان محذوریتی ندارد و یک اراده نیاز است. مثلا آن بخش از منشور که در رابطه با مدارک تحصیلی تصریح نمودند که با عناوین روز مطابق شود‌. برخی هم نیاز به برنامه ریزی اجرایی و بعضا ریل گذاری و گفتمان سازی دارد.

 

جامعه نخبگانی حوزه‌های علمیه نسبت به مطالبه گری هوشمندانه و از طریق قالب های مناسب و منصفانه وظیفه دارد.

 

یک گام بسیار مهم و موثر دیگر بحث جاد تبیین نسبت به منشور رهبری است. اگر جامعه نخبگانی انقلابی حوزوی وارد عمل نشود و نخستین تحلیل ها را ارائه ندهد خوف آن وجود دارد که سایرین به نحو دیگری مصادره نمایند‌. این خطر جدی است.

 

لذا ورود استعدادهای برتر خصوصا نخبگان تبلیغی به امر تبیین و تحلیل منشور در قالب های مختلف برای مدارس علمیه و مجامع حوزوی یک فریضه ی ضروری است و طبیعتا وظیفه ی ما هم به عنوان خادم نخبگان و استعدادهای برتر، تسهیل گری در این رابطه است.

 

 

نهاد امور نخبگانی حوزه به عنوان یکی از مهم‌ترین مخاطبان این منشور، دو دسته اقدام را برای خود لازم می‌داند:

 

یکی مجموعه اقدامات اولیه به جهت فوریت لزوم استفاده از موج ایجاد شده در میان حوزویان به خصوص جامعه نخبگانی پس از انتشار این منشور و انتظار به حق طلاب نسبت به کنشگری در این رابطه و دیگری اقدام ثانویه که بسیار مهم‌تر و ریشه‌ای تر می‌باشد "تربیت تمدنی" نسبت به جمع سرآمدی از استعدادهای برتر حوزوی بر اساس دیدگاه ابلاغ شده از سوی معظم له طبیعتاً اقدامات دسته دوم، نیازمند به زمان بیشتر و احتیاج به اقدامات تقنینی و ملزومات اجرایی دارد و طراحی آن نیز نباید آفات تعجیل و بی‌دقتی را به همراه داشته باشد.

 

لذا اهمّ اقدامات آغازین این دفتر در رابطه با منشور در پنج مورد خلاصه شد.

 

اول خوانش حداکثری منشور توسط جامعه نخبگانی است. به منظور اطمینان خاطر نسبت به این که تمامی اعضای جامعه هدف، فرمایشات مقام معظم رهبری را قرائت نموده‌اند علاوه بر فعالیت رسانه ای و ارائه ی آن در قالب های نوین و جذاب، مسابقه‌ ای بزرگ نیز برگزار شد و خوشبختانه با استقبال جامعه هدف همراه بوده و ۱۸ نفر از استعدادهای برتر شرکت کننده پاسخ ۱۰۰ درصدی به ۲۰ سؤال تستی پرمغز از منشور دادند که مورد تقدیر قرار خواهند گرفت.

 

دوم نشست های تبیینی و تحلیلی با حضور اعاظم حوزه، اساتید بنام انقلابی و برخی از اعضای محترم شورای معاونین نظیر حجج اسلام مقیمی، میرمعزی، رفیعی، عباسی و استوار میمندی در نظر گرفته شده است.

 

اقدام دیگر که بسیار مهم و راهبردی است اعزام مبلغ تبیین گر جهت حضور در مدارس علمیه و مجامع حوزوی برای تبیین صحیح و دقیق مضامین منشور می‌باشد.

 

چهارمین اقدام برگزاری هيئت های اندیشه ورز و کرسی های آزاداندیشی جهت ارائه الگوهای تحقق مطالبات مقام معظم رهبری مدظله‌العالی است.

 

مورد آخر هم بازخوانی آیین نامه ها و دستورالعمل‌های عملیاتی امور نخبگانی حوزه‌های علمیه جهت انطباق با منویات مندرج در منشور ابلاغی است.