فطرت انسانی محور تعلیم و تربیت اسلامی و زمینه‌ساز تمدن است

وی با یادآوری مقام علامه مصباح(ره)، گفت: تربیت اسلامی بر اساس قرآن و روایات، مبتنی بر فطرت انسان است و این فطرت می‌تواند آثار تمدنی عظیمی داشته باشد. فطرت، بنیاد تعلیم و تربیت جهانی و بشری است و محدود به یک جامعه یا زمان خاص نیست.

 

حجت‌الاسلام فقیهی افزود: ویژگی مهم فطرت این است که ادراکات فطری انسان با علم حضوری قابل فهم است و خداوند در ذات انسان، علم به خوبی‌ها و بدی‌ها را الهام کرده است. این مسئله معیار مهمی برای فقها در تشخیص صحت احکام است؛ اگر حکم با فطرت انسان منطبق باشد، استنباط درست است و اگر منطبق نباشد، نادرست خواهد بود.

 

وی تأکید کرد: با توجه به این مبنا، تعلیم و تربیت اسلامی باید بر اساس فطرت انسان شکل گیرد تا به ویژگی‌های ذاتی انسان‌ها توجه کند و بتواند انسان‌های مؤمن و با فضیلت را تربیت کرده و زمینه‌ساز تمدن اسلامی شود.

 

حجت‌الاسلام فقیهی با بیان اینکه ویژگی‌های فطرت انسانی همواره ثابت و غیرقابل از بین رفتن است، گفت: شناخت فطرت به ما امکان می‌دهد تا ارزیابی کنیم قوانین و ضوابط ارائه‌شده توسط جوامع مختلف انسانی و سعادت‌بخش هستند یا خیر. اگر فطرت به درستی شناخته شود، سودمندترین علوم در حوزه تعلیم و تربیت به دست آمده است.

 

وی افزود: فطرت، پایه همه اصول و مبانی تعلیم و تربیت است و رابطه آن با اهداف، روش‌ها و فنون آموزشی روشن‌کننده مسیر تربیتی صحیح است. هر هدف، هر اصل و هر روشی باید از معدن طیب فطرت انسان برآمده باشد تا نظام تربیت، درست و کامل باشد.

 

حجت‌الاسلام فقیهی در ادامه با استناد به حدیث امام صادق علیه‌السلام تصریح کرد: تمام اصول و فروعات تربیت باید با معدن طیب انسانی هماهنگ باشند و اگر این هم‌خوانی حفظ نشود، نظام تربیتی ناقص خواهد بود. بنابراین، فطرت معیار اصلی تشخیص هنجار از نابهنجار و خوب از بد است.

 

وی با اشاره به حدیث پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و برخی دیگر از روایات که فرموده‌اند انما بعثت اتمم محاسن الاخلاق، گفت: تکرار این عبارت به این دلیل است که بخشی از فضایل اخلاقی شامل مکارم هستند که ممکن است انسان برای دیگران انجام دهد و در این مسیر سختی بکشد، در حالی که محاسن بیشتر شامل اموری می‌شود که به نفع خود انسان و با لذت شخصی انجام می‌گیرد.

 

وی افزود: این دسته‌بندی، معیار مناسبی برای تعلیم و تربیت و سنجش رفتارهای انسانی است و می‌تواند در همه جوامع و زمان‌ها قابل توجه باشد.

 

حجت‌الاسلام فقیهی همچنین در پایان، یادآور شد: فطرت انسانی معیار اصلی تمایز هنجار از نابهنجار است و بسیاری از ویژگی‌های انسانی از جمله مجاهدت و اقدامات پیامبران، بر اساس مبانی فطری شکل گرفته‌اند. شناخت فطرت انسانی و توجه به این اصول، زمینه‌ساز طراحی نظام‌های تربیتی موفق و همگانی است که هم سعادت دنیوی و هم کمال اخروی انسان را تضمین می‌کند.