مروری بر روند پژوهشی موسوعه احادیث فقهی
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی دارالحدیث، حجت‌الاسلام کریمیان از پژوهشگران گروه فقه و حقوق پژوهشکده علوم و معارف حدیث مؤسسه دارالحدیث به تشریح تحقیقات صورت گرفته درباره «موسوعه احادیث فقهی» پرداخت.
پژوهشگر گروه فقه و حقوق پژوهشکده علوم و معارف حدیث درباره اهمیت این کتاب گفت: کتاب وسائل‌الشیعة از جامع‌ترین کتاب‌هاى روایات فقهى شیعه است که بیشترین روایات فقهى را در مباحث مختلف و فروعات فقهى در خود جاى داده است. تکمیل این کار عظیم و پربار کردن آن از ضرورت‌هاى اساسى است که از یک سو تکامل یک حرکت صحیح و از سوى دیگر تأمین نیازهاى فقهى بر پایه کارهاى انجام شده محسوب مى‌شود.
وى در ادامه افزود: یکى از نکاتى که در تکمیل این کتاب شریف حائز اهمیت است و در کتاب وسائل‌الشیعه نیامده است، فضاى صدور روایات است. براى به دست آوردن فضاى صدور روایات فقهى شیعه، نیاز به آن است که روایات نبوى وارد شده از طریق اهل سنت و همچنین اقوال صحابه و تابعین و علمای متقدم اهل سنت در یک مجموعه کامل جمع‌آورى شده و در کنار وسائل‌الشیعه قرار گیرد.
حجت‌الاسلام کریمیان تأکید کرد: تبیین دقیق روایات شیعه، کشف مشترکات میان شیعه و اهل سنت و دفع برخى شبهات کلامى وهابیان نسبت به عقاید و اندیشه فقهى شیعه از ثمرات بسیار ارزشمند این کار است.
وی فعالیت‌های صورت گرفته در خصوص این کار را تبیین کرد و گفت: براى تأمین اهداف طرح شده، کتاب وسائل‌الشیعه به‌عنوان محور کار قرار گرفته و نصوص متناظر با ابواب و روایات موجود در وسائل‌الشیعه، از مصادر حدیثى فقهى اهل سنت استخراج می‌شود. بر این اساس تاکنون از مجموعه ابواب و روایات کتاب شریف وسائل‌الشیعه تحقیقات صورت گرفته شامل 1212 باب وسائل‌الشیعه در چند مرحله بدین شرح است: اخذ اولیه توسط محقق که شامل اخذ متون متناسب و متناظر با ابواب و روایات وسائل‌الشیعة؛ تحقیق مصادر و متون اخذ شده و مرتبط با موضوع و تنظیم متون تحقیق شده ذیل ابواب وسائل‌الشیعة.
حجت‌الاسلام حکیم، یکی دیگر از پژوهشگرانی که در تدوین «موسوعه احادیث فقهی» فعالیت می‌کند، با بیان اینکه تحقیقات صورت گرفته در قالب پرونده در اختیار گروه قرار مى‌گیرد، افزود: تاکنون 38 پرونده در بیش از سه هزار صفحه آماده‌سازى شده و مرحله اول که همان اخذ اولیه توسط محقق است را طى کرده است.
وی به مرحله دوم این طرح با عنوان نهایى سازى کار گروه اشاره کرد و گفت: در این مرحله، بازبینى مجموعه متون در قالب بررسى متن، مصادر، اولویت‌هاى اخذ و تنظیم، و تناسب با عنوان باب از نظر فقهى توسط محققان مورد بررسى دقیق قرار مى‌گیرد و اصلاحات لازم اتخاذ می‌شود.
حجت‌الاسلام حکیم افزود: متون اخذ شده و بازبینى شده به دلیل ضرورت‌هاى کار فقهى مورد ویرایش قرار مى‌گیرند. در این مرحله مواردی مانند ادغام چند متن به نسبت روات و مفاهیم مشترک، ارجاع میان ابواب و کتب فقهى وسائل‌الشیعه، ذکر اختلافات فقهى و نکات مؤثر در محتواى فقهى کار، ویرایش و تنظیم خواهند شد.
وی اظهار کرد: با توجه به موارد فوق، متون به تناسب میزان ارتباط و ترتیب اولویت‌هاى حدیثى، و موافقت یا مخالفت با عنوان باب، تعداد مصادر و تطابق آن با موسوعه، مورد چینش و تنظیم مجدد قرار مى‌گیرند.
حجت‌الاسلام حکیم با اشاره به اقداماتی که در مرحله «نقد» صورت می‌گیرد، افزود: تمامى مراحل انجام شده در این مرحله براى یکسان سازى و اعمال صحیح قواعد تبیین شده و تصمیم گیری نهایی نسبت به شکل فقهى، مورد نقد قرار مى‌گیرد.
وی تصریح کرد: جلد اول وسائل‌الشیعة به همراه برخى ابواب از جلدهاى دیگر تمامى مراحل تحقیاتی را سپرى کرده و در گروه نهایی شده است. همچنین سه جلد از وسائل‌الشیعة (کل مباحث طهارت)، همراه با برخى ابواب و کتب به صورت متفرقه(مانند کتاب الصوم، برخى ابواب کتاب الصلاة، ابواب جهاد العدو و...) مرحله اخذ اولیه توسط محقق را طى کرده و مراحل بعدى را در دستور کار دارد.
تدوین «موسوعه احادیث فقهی»، از سال 1388 در دستور کار واحد فقه و حقوق پژوهشکده علوم و معارف حدیث قرار گرفته است، تکمیل کتاب «وسائل‌الشیعة فی تحصیل مسائل الشریعة» اثر شیخ حر عاملی، از مراحل تدوین این موسوعه فقهی است. /920/د102/ع