با تسخیر هوشمندانه فضای مجازی می‏توان آن را مهار کرد

ابوالحسن حسین زاده مدرس دانشگاه فرهنگ و هنر مشهد در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، گفت: شبکه های اجتماعی مجازی یکی از پدیده های نوظهور در جامعه امروزی است که نظام ارتباطات و اطلاعات و مناسبات فرهنگی و اجتماعی و حتی سیاسی و اقتصادی را دستخوش تغییر و دگرگونی کرده است.

وی تصریح کرد: از زمانی که ون دایک و کاستلز بر اهمیت جامعه شبکه ای تاکید کردند و این گونه جامعه را بر جامعه اطلاعاتی ترجیح دادند اهمیت این گونه شبکه ها در قدرت سازی در یک جامعه بیشتر نمایان شد.

حسین زاده خاطر نشان کرد: باید بپذیریم هرچند نقش کنش های اجتماعی و سیاسی در شکل گیری تحولات فرهنگی و سیاسی جامعه امری بدیهی است لیکن با پیدایش شبکه های اجتماعی آن چیزی که تاثیر شگرف و بی بدیلی بر تحولات فرهنگی سیاسی و اجتماعی می گذارد شبکه های اجتماعی است تا کنش اجتماعی.

مدرس دانشگاه فرهنگ و هنر مشهد یادآور شد: در واقع از نگاه کاستلز که نگاه دقیقی است شبکه ها ریخت اجتماعی جوامع جدید را شکل می دهند و آن چیزی که حرف اول را در جامعه می زند ریخت اجتماعی است نه کنش اجتماعی  اگر کنشی هم موضوعیت می یابد در بستر ریخت اجتماعی است. 

وی اظهار کرد: سوالی که بیشتر مطرح می شود اینست که این پدیده اتفاق مثبتی است یا منفی؛ برخی با اتکای بر این  شبکه ها، آن را نظام قدرت بخش ارتباطی در جوامع مدرن می دانند و بر گسترش هرچه بیشتر آن اصرار دارند و برخی دیگر با توجه به پیامدهای منفی که در برخی از عرصه های فرهنگی که بوجود آورده است بر جدیت لازم بر محدودیت سازی این شبکه ها تاکید می کنند.

حسین زاده افزود: شبکه های اجتماعی یک واقعیت انکارناپذیر است که محصول گسترش آگاهی و تکثرگرایی در عرصه فن آوری ارتباطات است و به نوعی جریان آزادی و آگاهی و تعامل اجتماعی را که محصول انقلاب صنعتی و انقلاب روشنگری در غرب بود را از عرصه حقیقی به دنیای مجازی کشانده است.

وی ادامه داد: همانطور که جریان آزادی و آگاهی بخشی در دنیای حقیقی غرب دستاوردهایی داشت این جریان هم در فضای مجازی می تواند مفید باشد و همان طور که مشکلاتی را به بار آورده است می تواند مشکل زا هم باشد.؛ پس باید مشکلات و محسنات را با هم ببینیم و در واقع شبکه های اجتماعی مثل شمشیر دو دم است که هم سود رسان و هم آسیب زننده می باشد.

دانشجوی دکترای سیاستگذاری فرهنگی تصریح کرد: کارکردهای مثبتی که این شبکه ها دارند واقعا تحسین برانگیز و شگفت آور است

وی ابراز کرد: سرعت بخشی به نشر و گسترش علم و دانش بر تولید روزافزون آن کمک کرده است و همچنین با قابلیت های متنوع از جمله مولتی مدیا، امکانات آموزشی فرح بخشی و اثربخشی را برای معلمان و دانشجویان فراهم نموده، و همچنین امکان شکل گیری دیالوگ و تبادل نظر میان فرهیختگان با یکدیگر و فریختگان با عموم جامعه و عوام با یکدیگر را فراهم کرده است.

حسین زاده  افزود: اشتغال متراکم، باعث عدم توجه به صنعت اوقات فراغت و سرگرمی شده است که این شبکه ها امکان دسترسی آسان را برای سرگرمی های موقتی فراهم می آورد.

وی عنوان کرد: تسهیل بخشی به امور اقتصادی و تجاری مثل مبادلات اقتصادی، تجارت الکترونیک و فراهم شدن جریان آزاد و عادلانه اطلاعات در جوامع نیز می باشد

نویسنده و پژوهشگر سیاسی تصریح کرد: در گدشته فقط کسانی که به مدد قدرت و ثروت و روابط خاص، دارای رسانه بودند حرف و ایده خود را مطرح و نشر می دادند حال به مدد این شبکه ها  هر شخصی می تواند ایده ها و دیدگاه های خود را در معرض نشر و حتی نقد و بررسی قرار دهد که  در ارتقای آگاهی عمومی اتفاق خوبی است .

وی اضافه کرد: کارکرد بعدی کاهش یافتن اهمیت مدرک گرایی است و جامعه مدرک زده امروز با نشر گسترده اطلاعات به آن دسته کسانی که دارای تحصیلات عالیه هستند گوشزد می کند داشتن اطلاعات فقط کافی نیست چرا که این اطلاعات را همه افراد جامعه که دسترسی به شبکه ها دارند می توانند داشته باشند

حسین زاده گفت: آن چیزی که می تواند باعث تمایز یک انسان فرهیخته از عموم جامعه شود مدرک صرف نمی باشد بلکه درک و قدرت تحلیل و خلاقیت اوست.

وی خاطر نشان کرد: کسانی را که به هر دلیلی موفق به طی کردن تحصیلات رسمی نشده اند و علاقه مند به کسب دانش و معرفت هستند را امیدوار می کند تا بتوانند برخی از نیازهای علمی را از این شبکه ها تامین نمایند.

آسیب های شبکه های اجتماعی

مدرس دانشگاه پیام نور مشهد تصریح کرد: شبکه های اجتماعی آسیب هایی دارد که شاید اولین آسیب آن اعتیاد می باشد.

وی خاطر نشان کرد: محیط جذاب و سرگرم کننده این شبکه ها و تنوع اطلاعات و دامنه گسترده مخاطبان و گروه های اجتماعی ممکن است بسیاری از کاربران را به خود وابسته کند و این سبب می شود بجای اینکه یک کاربر فعال باشد تبدیل به یک کاربر منفعل شود و تاسف انگیزتر اینکه فکر می کند کاربری فعال است.

حسین زاده افزود: بجای اینکه منجر به ارتباط شود منجر به انزوا می شود و کاربران ترجیح می دهند به جای گفت وگوهای حقیقی به چت های مجازی روی بیاورند.

وی ادامه داد: این اعتیاد در جای خودش عوارض مخربی دیگری را به همراه دارد ازجمله افسردگی و عصبانیت میان کاربران که من خودم بارها افرادی را دیدم که علت اصلی افسردگی و عصبی بودنشان همین اعتیاد به شبکه های اجتماعی است و با ترک اعتیاد موفق شدند که از این بحران روحی گذر کنند.

مدرس دانشگاه فرهنگ و هنر مشهد تصریح کرد: یکی دیگر از این اسیب ها  نشر سریع شایعه، اطلاعات کذب و غیرمستند است که خود ایجاد کننده نوعی بحران ناآگاهی یا بدآگاهی در جامعه است که می تواند بسیاری از ناهنجاری ها و حتی ناآرامی های سیاسی را به همراه داشته باشد.

وی مجازی شدن شخصیت و نظام ارتباطی و فراموشی شخصیت حقیقی و ارتباطات حقیقی انسان ها در فضای جامعه و خانواده را از آسیب های این شبکه ها دانست و افزود: رو در رو شدن و ارتباطات حقیقی در جامعه به گسترش ارزش های انسانی و تحکیم دوستی ها و انسجام محبت ها و مودت ها می انجامد و این خودش موضوعیت دارد.

حسین زاده افزود: ارتباط مجازی، این تامین نیاز ارتباط حقیقی را از انسان ها سلب کرده و منجر به گسیختگی ارتباطات واقعی در جامعه و خانواده شده و فروپاشی آن را به دنبال خواهد داشت.

وی یادآور شد: شکل گیری  ارتباط نابهنجار میان کاربران یک نوع اسیب است که خود منجر به قبح زدایی از ارتباطات نامشروع گردیده و خطری جدی برای خانواده هاست که ارتباط همسران با یکدیگر و والدین با فرزندان را تحت الشعاع خود قرار می دهد.

مدرس دانشگاه فرهنگ و هنر مشهد  خاطر نشان کرد: شکسته شدن حریم خصوصی افراد از دیگر آسیب هاست؛ متاسفانه شاهدیم که افراد برای خودنمایی و در یک فضای رقابتی کاذب، اقدام به انتشار عکس های خصوصی می کنند که خود منجر به بی حیایی شخصیتی در مقیاس اجتماعی می شود که بسیار خطرآفرین است.

وی ادامه داد: استفاده از این شبکه ها به عنوان ابزار جاسوسی از دیگر آسیب های این شبکه ها می باشد و در این صورت کاربران این فضاها  دیگر در تبادلات و معاملات و ارتباطات خود احساس امنیت ندارند و این کرامت و عزت نفس را دچار چالش جدی می کند و نوعی نفاق و دورویی را افزایش می دهد ضمن اینکه جاسوسی و سرک کشدن در حریم خصوصی افراد مخالف آموزه های اسلامی و انسانی است . 

حسین زاده اظهار کرد: شکل گیری هویت های مجازی و کاذب بجای هویت های واقعی که منجر به نوعی بی اعتمادی اجتماعی می شود نیز آسیب مهم و تاثیرگذاری است.

وظیفه ما نسبت به آسیب ها و تهدیدات شبکه های اجتماعی

استاد فرهنگ و هنر مشهد خاطر نشان کرد: کارهای سلبی باید حداقلی باشد و باید با بالا بردن سواد رسانه ای مردم در جهت استفاده صحیح از این شبکه ها آموزش های عملی داده شود و تجربه دیگر کشورها در استفاده از این شبکه ها می تواند برای شهروندان ما و سیاستگذاران ما مفید باشد.

حسین زاده تصریح کرد: باید حضور فعال در شبکه های اجتماعی داشت و با تولید محتوای غنی و دینی و تشکیل شبکه های متنوع و جذاب در جهت نشر و گسترش هوشمندانه اطلاعات و آموزه های دینی و انقلابی اقدام عملی انجام داد.

وی عنوان کرد: برخورد حکیمانه و هوشمندانه و فرصت سازانه با این پدیده راهکار اصلی است  و تسلیم شدن، مقابله کردن و تحریم کردن تنها راه نیست بلکه باید با تسخیر هوشمندانه و مدبرانه بر موج سیال و پرشتاب فضای مجازی سوار شد و آن را به سمت و سوی مورد نظر هدایت کرد.

دانشجوی دکترای سیاستگذاری فرهنگی ادامه داد: افزایش سواد رسانه ای کاربران با نگاه آینده نگری، روشنگری و آگاه سازی از وضعیت تهدیدات و آسیب ها و همچنین کارکردهای مثبت و اثربخش آن باید در جهت ریل گذاری بهره ورانه از فضای مجازی حرکت کرد.

وی گفت: مدیریت هدفمند انقطاع رسانه ای و انطباق رسانه ای در مواجهه با سوریه می تواند موثر باشد؛ اینکه رهبر انقلاب تاکید کردند اهمیت فضای مجازی به اندازه خود انقلاب است این بیانگر توجه خاص و ویژه ایشان، نسبت به نظام و انقلاب است .

حسین زاده خاطر نشان کرد: نشر نامه ایشان به دانشجویان اروپایی از طریق شبکه های مجازی در واقع پیامی است که ایشان تصریح می کنند که بهترین راه ترویج مدل انقلاب و نظام اسلامی همین شبکه های مجازی است. /859/301/ب3