جهاد علمی نباید در اقدامات شکلی خلاصه شود
حجت الاسلام سید علی اصغر تقوی، معاون دانشجویی فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با بیان اینکه پژوهش در حوزه نیازمند تحول اساسی است، ابراز کرد: خوشبختانه به لحاظ شکلی و جایگاه اداری در ساختار حوزه علمیه به نفع پژوهش اتفاقات خوبی در سالهای اخیر افتاده است که نباید از آن غفلت کنیم، اما این تمام اقدام ضروری نیست.
وی ادامه داد: پژوهش در حوزه نیازمند تحول ساختاری است، در اولویت اول تعریف پژوهش در حوزه باید مورد تأمل قرار بگیرد، تا بدانیم پژوهش در حوزه چه راهی را میخواهد بپیماید و قرار است چه دردی از جامعه را درمان کند.
پژوهشگر علوم انسانی با انتقاد از وضعیت پژوهش در حوزه علمیه بیان کرد: مشکل پژوهش در حوزه با تأسیس یک معاونت و یا ایجاد ساختار اداری آن در حوزه حل نمیشود و اساسا مسأله پژوهش در اینجا یک مسأله ماهیتی و اساسی است، باید بنیانهای پژوهشی در حوزه احصاء شود و ضرورت ها، بایدها و نبایدهای علمی آن در جامعه مشخص شود، بدانیم برای چه تحقیق می کنیم و چه معضل و مسأله ای را قرار است حل کنیم؟
حجت الاسلام تقوی افزود: باید بدانیم پژوهش روح فعالیت و حرکت در حوزه های علمیه است، ایمان داشته باشیم که با تقویت این بعد از دانش فقهی و اصولی، حوزه میتواند همچنان پیشتاز جریانهای علمی، فرهنگی و حتی اقتصادی در جامعه اسلامی باشد، تنها با این ایمان هست که میتوانیم منشأ تحول در جامعه علمی و فقهی جهان باشیم.
وی گفت: ما با ادعای پاسخگویی به تمامی سوالات بشر وارد عرصه و میدان شدهایم و در برابر ما قدرتهای جهانی با مدعا و ترفند شهروند جهانی، تا اقصی نقاط عالم را درنوردیده اند و حتی خورده فرهنگها را نیز به مخاطره انداختهاند، با این اوضاع ناچاریم مسأله پژوهش را به ویژه در حوزه علوم قدیم و البته علوم انسانی جدّی تلقی کنیم و اولویتهای پژوهشی را نیز بر همین اساس تنظیم کنیم.
استاد حوزه و دانشگاه درباره تأسیس انبوه مراکز پژوهشی به ویژه در شهر قم اظهار داشت: تأسیس مراکز پژوهشی البته با درک نیازها و اولویتهای پژوهشی در جامعه، اقدام خوبی است، اما تأسیس انبوه این مراکز در حالی که افق و اهداف این حرکت چندان واضح و روشن نیست، نگران کننده است که این مراکز اصولا قرار است کدام بخش از مسائل ضروریات را دنبال کنند و چه نتایجی را باید بدست بیاورند و دست آخر محصولات و تولیدات این مراکز قرار است در کجا بکارگیری شود؟
حجت الاسلام تقوی با انتقاد از وضعیت انباشت محصولات این مراکز ابراز کرد: متأسفانه در سالهای اخیر شاهد رشد فزاینده این مراکز به دور از توجه و تأکید لازم در حوزه تولید علمی و مسأله جهاد علمی در جامعه بودهایم، ما باید شرایط جامعه را نیز در نظر بگیریم و از وضع علمی و پژوهشی جامعه غافل نباشیم، امروز وضعیت پژوهش در جامعه نیازمند جهاد علمی است.
وی اضافه کرد: جهاد علمی لزوما به معنای اقدامات شکلی نیست بلکه باید یک جنبش و حرکت علمی و پژوهشی در همه حوزه های علمیه در تمام نقاط کشور به راه انداخته که هر طلبهای را به کار بگیرد و فعال کند، از طرفی رونق علمی و فقهی نیازمند توجه به تحولات اجتماعی بشر است و نباید از نظر دور داشت که امروزه محصولات تمدن غرب دقیقا متوجه همه اقشار جامعه و البته طلاب و روحانیون جوان نیز هست.
معاون دانشجویی فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند با بیان اینکه وجه تمایز تولیدات غرب فارغ از اینکه چه تولیدی باشد، کالای علمی باشد و یا فرهنگی و اجتماعی، لذت بخش است، اظهار داشت: محصولات و تولیدات غربی عموما برای جوان امروز لذت بخش و فرح بخش است، هر محصولی یک یا چند نیاز عمده فکری و فرهنگی فرد را پاسخگو است.
حجت الاسلام تقوی ادامه داد: اشکال ما این است که فرد را رها کرده ایم و به حال خودش گذاشته ایم و معلوم نیست برای چه کسی تولید میکنیم؟ برخی تولیدات ما در بازار عرضه و تقاضای علمی حتی یک دست هم نمیچرخد، این برای ما یک فاجعه است و این فاجعه غیر قابل گذشت است.
وی خطاب به جوانان گفت: مبادا جوان جامعه ما فکر کند، در تولیدات ما سهمی نداشته و در پژوهش‌های ما هیچ بهره و فایده ای متوجه او نیست؟ آخر این تولیدات ما کجا باید هزینه شود و کجا به کار گرفته شود؟ اینها نقایصی است که باید به آن توجه و دقت شود.
نویسنده و پژوهشگر ضمن تأکید بر ضرورت تحول در پژوهش‌های حوزوی خاطرنشان کرد: علمای ما هرکدام، یک دانشگاه و پژوهشگاه علمی و فقهی در جامعه بوده اقدامات و تألیفات ایشان گاهی فراتر از یک پژوهشگاه است، تاریخ علمای اسلام نیز گویای رشد تحولات فکری، فرهنگی، علمی، اجتماعی و سیاسی بر مبنای تفکرات علماء مسلمان است، یکی از همین تحولات انقلاب اسلامی ما است.
حجت الاسلام تقوی با اشاره به اینکه علمای بزرگی همچون شیخ انصاری، وحید بهبهانی، آخوند خراسانی، میرزای شیرازی و صدها عالم مسلمان دیگر هر کدام به تنهایی منشأ ده‌ها تحول فرهنگی، علمی و اجتماعی بوده‌اند، بیان کرد: سیره و روش علمای اسلام نباید از نظر دور بماند، اینکه بگوییم پژوهش معطل بودجه امکانات بوده و یا هست، صحیح نیست.
وی اضافه کرد: مرحوم آیت‌الله مرعشی نجفی رحمت الله علیه که امروزه بخش مهمی از همین تولیدات پژوهشی حوزه مرهون کتابخانه علمی این فقیه و عالم بزرگوار هست، با دست‌خالی و با دسترنج شخصی این کتابخانه بزرگ علمی را تأسیس کرد که امروز مورد استفاده سایر ادیان مکاتب نیز هست.
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه به جای توجه به امکانات و واگذاری مسائل پژوهشی و تأخیر آن به بودجه و امکانات باید روح پژوهش را در طلاب جوان فعال کنیم، گفت: با کمی تغییر در سرفصلهای دروس حوزه و با واگذاری برخی نمرات و درجات علمی در حوزه به کار پژوهشی میتوان روح پژوهش را در کالبد حوزه دمید، البته این اقدام نیازمند توجه به تعیین اولویتهای پژوهشی با همان ترتیبی است که توضیح آن پیشتر گفته شد.
حجت الاسلام تقوی در ادامه از مسؤولان حوزه خواست تا با یک فراخوان عمومی از علما و اندیشمندان پبشرو در مسائل علمی، فقهی، فرهنگی، اجتماعی و سایر فلاسفه و اندیشمندان داخل و یا خارج از حوزه علمیه، اولویتها و ضرورتهای پژوهشی و شیوه و فرآیند تولید علمی و پژوهشی را استخراج کرده و به دین ترتیب حوزه و پژوهش ها و تولیدات علمی و فقهی آن را در جهت خدمت به جامعه و سرعت بخشیدن به جهاد علمی مورد نظر رهبر معظم انقلاب، بیش از پیش فعال کنند./875/ت302/ف