سطحی خوانی آفت نظام ترمی و مدرک گرایی

حجت الاسلام رضا حاجی آقایی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به لزوم ایجاد نشاط علمی در حوزه های علمیه به تشریح برخی از الزامات این مسأله پرداخت و اظهار داشت: یکی از مسائل مهم فضای تحصیلی است، به عنوان مثال در شهر دماوند سال تحصیلی حوزه علمیه شروع شده است، چراکه از نظر آب و هوایی وضعیت خوبی دارد و ای کاش حوزه ها می توانستند یک سری فضاهای مناسب و خوبی برای تحصیل طلاب در نظر بگیرند.

رییس حوزه علمیه امام صادق(ع) دماوند افزود: برای درس چندین فضا مهم است، یکی حرم و محل دفن بزرگان است که به نشاط علمی کمک می کند و یک فضای دیگری که می تواند به نشاط علمی کمک کند، فضاهایی است که آب و هوای خوبی دارد و می تواند از تمام فصول برای ارائه دروس استفاده کرد.

وی با اشاره به سخنی از حضرت آیت الله جوادی آملی در سفر به مدرسه علمیه امام صادق(ع) دماوند، خاطرنشان کرد: ایشان چند روز پیش که به این مدرسه برای بازدید آمده بودند، نکات مهمی را یادآور شدند از جمله روایتی خواندند که پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند: «ای کاش می توانستم در شهر طائف محل درس دین یا همان حوزه علمیه تأسیس می کردم و طالب علم را ساکن می کردم»؛ دلیل این مسأله این بود که مکه و مدینه به دلیل هوای گرم و خشک قابل تحصیل برای همه فصول را نداشت، بنابراین ایشان خود شهر و منطقه خوش آب و هوا را برای حوزه در نظر می گیرد.

حجت الاسلام حاجی آقایی تأکید کرد: یکی از مؤلفه ها برای نشاط طلاب می تواند همین فضاهایی باشد که نشاط آور است ، البته در کنار آب و هوا باید عنایات مدیران هم اضافه شود تا اساتید خوب در این مدارس  حضور پیدا کنند و موانعی که موجود است برطرف شود؛ بدون شک در این صورت حوزه بانشاط می شود یعنی ما هم مواهب طبیعی و هم اساتید خوب را داشته باشیم.

وی با بیان این که نباید حوزه به صورت کورکورانه از مراکز علمی دیگر تقلید کند، به بایسته های آموزشی در حوزه اشاره کرد و یادآور شد: از مواردی که نشاط آور است بها دادن به حوزه است، بنده احساس خطر می کنم که حوزه علمیه را خود حوزه زمین بزند به این صورت که فعالیت های خود را به صورت مقایسه ای جلو می برد در صورتی که حوزه خودش قدرتمند است و مؤلفه هایی دارد که در جای دیگر نیست.

رییس حوزه علمیه امام صادق(ع) دماوند تأکید کرد: امروز ملاک و معیار برای ارزش حوزه فرع بودن آن نسبت به دانشگاه است،‌ یعنی همیشه باید مثل دانشگاه برای حوزه برنامه ریزی کنیم تا دیگران برای آن ارزش قائل باشند که همین نشاط را می گیرد؛ قبول داریم باید از تکنولوژی های روز برای آموزش استفاده شود ولی چرا سنت های خوب که در گذشته وجود داشت و علمای برجسته ای را تقدیم جامعه اسلامی می کرد، با نگاه مقایسه ای از بین برود؟

وی خاطرنشان کرد: امروز غالب برنامه هایی که برای حوزه ریخته می شود به سمت سطحی خوانی رفته است که از جمله آن ترمی بودن و مدرک گرایی است به همین جهت اگر یک دوره از طلبه های قدیمی از میان ما بروند دیگر کسی را نداریم مگر این که کسی برنامه ریزی شخصی کرده باشد.

حجت الاسلام حاجی آقایی در پاسخ به این سؤال که چرای علمای قدیم در سنین جوانی به اجتهاد می رسیدند و آیا این مسأله با کندخوانی دروس در تضاد نیست؟ بیان داشت: زمان قدیم تمرکز افراد به خاطر عدم وجود تکنولوژی ها زیاد بود و طلاب خیلی در فضای بیرون نبودند و به همین جهت در مسائل علمی حرف اول را می زند و سریع به درجه اجتهاد می رسید، ولی الان یک طلبه و یک جوان اطلاعات زیادی نسبت به دنیای روز دارد به همین جهت تمرکزش روی مسائل کمتر است و این عدم تمرکز قدرت علمی و تأمل را از انسان می گیرد، بنابراین به نظر می رسد اگر برنامه آموزشی هم سطحی شود و در کنار تمرکز هم نباشد نتیجه ای نخواهیم گرفت.

وی در پایان خاطرنشان کرد: به عنوان مثال طلاب در قدیم سه علم را در یک کلاس می خوانند ولی امروز این قدر تشویش فکری دارد که باید جدا جدا به او آموزش داده شود و روش های جدیدتری آورده شود و این سطحی خوانی موجی ایجاد ضعف علمی شده و یک نوع یأس و بی تمایلی را به وجود آورده است و اگر عمیق خوانی در حوزه مناسب بود، این تعداد مراکز فقهی در حوزه به وجود نمی آمد./1330/ت۳۰۲/ج