بولسونارو امتداد ترامپ در آمریکای جنوبی

به گزارش خبرگزاری رسا، پیروزی ژائیر بولسونارو، نامزد راست افراطی در انتخابات ریاست جمهوری برزیل محافل سیاسی جهان را شگفت زده کرد. هر چند بسیاری از نظرسنجی ها، پیروزی او را پیش بینی می کردند، اما اندک امیدی وجود داشت که مردم این کشور بحران زده سیاسی راست افراطی را انتخاب نکنند. در این مقاله پس از نگاهی کوتاه به اندیشه و سابقه بولسونارو به این سئوال پاسخ داده می شود که پیروزی بولسونارو چه پیامدهایی برای برزیل و در سطح کلان تر در عرصه بین المللی خواهد داشت؟

بولسونارو، افراطی ترین رییس جمهوری در آمریکای لاتین
بولسونارو متولد 21 مارس 1955 در سال 1977 و در اوج حکمرانی خونتای نظامی در برزیل از آکادمی نظامی آگولاس ناگراس فارغ التحصیل شد و بعد از آن به عنوان افسر توپخانه وارد ارتش این کشور شد. او برای اولین بار در سال 1986 با مقاله ای که برای مجله وژای برزیل نوشت و در آن به دستمزد پایین نیروهای نظامی برزیل انتقاد کرد، شناخته شد. او به دلیل نگارش این مقاله بازداشت شد، اما با پادرمیانی برخی از افسران ارتش آزاد شد. او سه بار ازدواج کرده است و پنج فرزند دارد.

او در سال 1990به عنوان یکی از نمایندگان حزب سوسیال مسیحی وارد مجلس سفلای کنگره شد و از آن زمان بیش از شش دوره در کنگره فعالیت کرده است. بولسونارو به مواضع محافظه کارانه اش در کنگره شناخته شده است و حتی زمانی دوران حکومت نظامیان در برزیل را به عنوان دوره افتخار آفرین و باشکوه برزیل توصیف کرده بود. او همچنین الگوی حکمرانی آلبرتو فوجیموری در پرو را می ستاید و آن را بهترین مدل برای حکومت در آمریکای لاتین می داند.

او توانست در انتخابات دور دوم ریاست جمهوری 28 اکتبر به نمایندگی از حزب سوسیال لیبرال با کسب 55 درصد در مقابل 41 درصد فرناندو حداد لبنانی تبار از حزب کارگر را شکست دهد و قرار است در اول ژانویه 2019 کار خود به عنوان رئیس جمهور برزیل را آغاز کند.

تحلیل نتایج انتخابات برزیل: محافظه کاران، افراد با تحصیلات دانشگاهی،مسیحیان افرطی و جوانان بین 16 تا 24 سال از پرشورترین طرفداران بولسونارو در این انتخابات بودند. طبقه متوسط کارگری و طبقه مرفه بخش های جنوب شرقی برزیل از طرفداران سرسخت وی بودند. زنان و اقلیت های نژادی از مهمترین مخالفان او بودند به طوری که در دور اول انتخابات زنان فقط 18 درصد رای دهندگان به او را تشکیل می دادند و گفته می شد که در دور دوم انتخابات این رقم به 27 درصد رسید.

دلایل پیروزی بولسونارو در انتخابات

در ذیل برخی دلایل پیروزی بولسونارو در انتخابات ریاست جمهوری برزیل آورده می شود:

1-نقش شبکه های اجتماعی و اخبار دروغ: یکی از مهمترین ویژگی های انتخابات ریاست جمهوری برزیل، غلبه شبکه های اجتماعی بر رسانه های اصلی بود. آنها بودند که ترس و نگرانی از فرناندو حداد و دیگر رقبای بولسونارو را به شدت القا می کردند. ستاد تبلیغات او عملا، کمپین اخبار و شایعات دروغ به راه انداخته بود. مهمترین ابزار بولسونارو واتس آپ بود.روزنامه فولها دی سائوپائولو در گزارشی اعلام کرد که بسیاری از تجار و شرکت های بزرگ داخلی و خارجی هزینه انتشار این اخبار دروغ از طریق پیام رسان ها را برعهده داشتند. برزیل حدود 138 میلیون کاربر واتس اپ دارد و اخبار و شایعات علیه فرناندو حداد بویژه ایجاد نگرانی در صورت پیروزی حداد با سرعت در میان مردم منتشر شد.

این وضعیت در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز وجود داشت و در نهایت شبکه های اجتماعی نظیر توئیتر و فیس بوک، نقش اصلی هدایت کننده رای های مردم را برعهده داشتند.

2-آشفتگی در نظم اجتماعی: سیمون جنکینز در گاردین بر این باور است که گسست در نظم اجتماعی و نارضایتی مردم از وضعیت موجود، آنها را به سمت افراط گرایان سوق داد. مشابه همین وضعیت در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 آمریکا رخ داد و مردم این کشور که هم از سیاست داخلی و هم از سیاست خارجی این کشور ناراضی بودند، به وعده های عوام فریبانه ترامپ اعتماد کرده و به او رای دادند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند از آنجا که او خود رانماینده انجیل، گاو و گلوله می داند، اشفتگی اجتماعی در این کشور در دوره ریاست جمهوری او به مراتب بهتر خواهد شد.
4-امنیت: پیروزی افسر سابق ارتش، برخی از طرفداران او را به بازگشت امنیت به این کشور امیدوار کرده است. اما از آنجا که او طرفدار حمل اسلحه است، این امکان وجود دارد که در دوره ریاست جمهوری او نه تنها مافیا تقویت شوند، بلکه امنیت عمومی نیز به شدت به مخاطره بیفتد.

پیامدهای پیروزی بولسونارو در برزیل

دیدگاه های افراطی بولسونارو 63 ساله در قبال زنان، مهاجران و تقدیر او از خونتاهای نظامی دهه 1970 و 1980 در برزیل، بسیاری از هواداران دموکراسی و آزادی خواهان را نگران کرده است. در زمینه اقتصادی مواضع او نیز بسیار جنجالی است و قصد دارد سیاست های نئولیبرالیسم از جمله خصوصی کردن اقتصاد را در این کشور اجرا کند. بسیاری از تحلیلگران بر این اعتقادند که بولسونارو هیچ طرحی برای اداره کشور ندارد. حتی درباره خصوصی سازی شرکت پتروبراس او مواضع ضد و نقیض داشته است. بسیاری از تحلیلگران بر این اعتقادند که سیاست های او منجر به تشدید خشونت ها و همچنین دو قطبی شدن جامعه خواهد شد.

اجرای سیاست های نئولیبرالیسم اقتصادی که از وعده های بولسونارو است، این کشور را در بحران اقتصادی فرو خواهد برد. به نوشته بلومبرگ، وضعیت بزرگترین اقتصاد آمریکای لاتین چندان مناسب نیست. بسیاری از کارخانه ها بسته شده است و نرخ بیکاری در این کشور به رقم بی سابقه ای رسیده است. در سال 2014، نرخ بیکاری در برزیل به پایین ترین حد در تاریخ خود رسیده بود. این کشور که زمانی از اقتصادهای نوظهور جهان و عضو موثر اتحادیه بریکس محسوب می شد، در حال حاضر با فقر و بحران اقتصادی پیچیده ای روبرو شده است.

یکی از مواضع جنجالی بولسونارو وعده سپردن محیط زیست به بخش خصوصی است. مسئله ای که منجر به نگرانی شدید فعالان زیست محیطی شده است. مارینا سیلوا، وزیر سابق محیط زیست برزیل با ابراز تاسف از مواضع رئیس جمهوری اینده گفته، ما وارد یک دوران تاسف بار در حمایت و حفاظت از محیط زیست خواهیم شد.

در سیاست خارجی، احتمالا این کشور شاهد تغییرات عمده ای در مقایسه با دولت های کارگری خواهد بود. بولسونارو در وعده های انتخاباتی خود گفته بود، سیاست خارجی برزیل از این پس نباید به سیاست های ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی حمله کند و حتی خواستار برقراری روابط رسمی با تایوان شد، اقدامی که می تواند روابط این کشور با چین را با آسیب جدی مواجه کند. او همچنین خواستار محدود شدن رابطه با ایران و ونزوئلا شده بود و وعده داد، اگر رئیس جمهور شود، سفارت برزیل را به بیت المقدس منتقل خواهد کرد. او همچنین یکی از منتقدان جدی فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا است.

پیامدهای خارجي پیروزی بولسونارو

روابط با همسایگان در آمریکای لاتین: پیروزی نامزد راست افراطی در آمریکای لاتین، می تواند طرفداران چپ سوسیالیستی در این منطقه را با چالش جدی مواجه کند. حتی راست های میانه نظیر میشل تمر هم روابط خوبی با چپگرایان نظیر ونزوئلا، بولیوی و کوبا نداشتند و به همین دلیل به نظر می رسد روابط برزیل با این کشورها بویژه در اتحادیه های منطقه ای نظیر مرکوسور یا بازار مشترک آمریکای جنوبی با آسیب جدی مواجه شود. در مقابل به نظر می رسد او روابط خوبی با مائوریسو ماکری، رئیس جمهور راستگرای آرژانتین داشته باشد.

نگرانی از نقش واتس اپ و اخبار دروغ در انتخابات آینده از جمله پیامدهای این پیروزی است. هند از جمله کشورهایی است که به زودی قرار است در آن انتخابات برگزار شود.

نقشی که واتس اپ در انتخابات برزیل ایفا کرد، هند و بسیاری از کشورهای دیگر را نگران کرده است. در ماه اینده پنج ایالت هند قرار است انتخابات برگزار شود که جمعیت مجموع آن صد میلیون هم از برزیل بیشتر است و در صورتی که پیام رسان هایی نظیر واتس اپ نظارت و کنترل نشود، می توانند مسیر انتخابات را به انحراف بکشاند. بویژه اینکه در هندبه قدری به این نرم افزار وابسته هستند که قبل از سلام و بعد از شب بخیر به هر فرد دیگری ابتدا به پیام رسان ها مراجعه می کنند.

پیروزی بولسونارو بسیاری از راستگرایان افراطی جهان بویژه راستگریان اروپا را امیدوار کرد.

رابطه نزدیک با رژیم صهیونیستی و آمریکا: بولسونارو از طرفداران دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا است و روابط بسیار خوبی هم با رژیم صهیونیستی دارد و به همین دلیل از حمایت گسترده یهودیان برزیل برخوردار بود.

نگرانی فعالان زیست محیطی جهان: مواضع رئیس جمهوری آینده برزیل در نادیده گرفتن مسائل زیست محیطی و وعده ادغام وزارت کشاورزی در سازمان محیط زیست فعالان زیست محیطی سراسر جهان را نگران کرده است. آنها معتقدند این سیاست ها می تواند جنگل های آمازون را که به نوعی ریه های کره زمین در نظر گرفته می شود با خطر جدی مواجه کند.

جمع بندي
به طور کلی می توان گفت، پیروزی بولسونارو در انتخابات برزیل، نوعی بازگشت به حکومت نظامیان در دهه هفتاد و هشتاد است. بخشی از مردم برزیل تحت تاثیر اخبار دروغ علیه حداد به او رای ندادند. در واقع رای بولسونارو به معنای مقبولیت وی در میان حدود شصت درصد مردم برزیل نیست بلکه بخش عمده ای از آنها به دلیل خشم از سیاست های حزب کارگر و یا رسوایی های ادعا شده علیه آنها و یا نگرانی به او رای دادند و این درواقع نوعی مشارکت اعتراضی محسوب می شود. این مشارکت اعتراضی به تدریج با ناکارآمدی دولت برای انجام وعده ها، منجر به بروز خیزش های اجتماعی می شود. بولسونارو با توحجه به صبغه نظامی به نظر می رسد یک راه را انتخاب خواهد کرد و آن سرکوب گسترده معترضان است.
============
نویسنده: تهمینه بختیاری کارشناس مسائل بين الملل