نسل امروز بحث «زیارت» را بر بستر علم و آگاهی استوار کرده است

حسن کربلایی عضو هیات مدیره انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، در پاسخ به این سؤال که وضعیت فعلی فرهنگ زیارت را در مقایسه با 40 سال گذشته چگونه ارزیابی می‌نمایید؟ گفت: فرهنگ زیارت در کشور ما یک سابقه 1400 ساله دارد. متون مذهبی ما نشان می‌دهد که زیارت در جامعه ما از چه جایگاهی والایی برخوردار است و چگونه ما را پس از مرگ با ابدیت پیوند می‌دهد.

وی افزود: زیارتگاه‌ها همیشه مملو از جمعیت بوده و این پدیده نشان‌دهنده اهتمام مردم ما به امر زیارت است. سه کلانشهر مشهد، قم و شیراز قطب اصلی زیارتی مردم ایران و شیعیان جهان هستند. علاوه بر آن سایر امامزادگان هم ملجاء و پناه مردم و مقصد آنان در امر زیارت می‌باشند. طی 40 سال گذشته نه تنها رجوع مردم به زیارتگاه‌ها کاهش نیافته بلکه افزایش هم داشته است.

کربلایی با بیان اینکه در فرهنگ والا و روشن شیعی، «زیارت» جایگاه و شانی رفیع و مکرم دارد گفت: زیارت اماکن متبرکه و مقدسه موجب می‌شود تا؛

اولاً: آموزه‌های دینی، ارزش‌های الهی و مشی ائمه اطهار (ع) یادآوری شود.

ثانیاً: میان مومن و معصوم و اولیاءالله، رشته مودّت تحکیم یابد و بیعتی با خوبان و بندگان راستین و بزرگ خداوند رحمان و رحیم حاصل شود.

ثالثاً: به سبب ادب در برابر بهترین‌های خلقت، دل‌ها نرم شود و خضوع و خشوع در درون انسان قوت گیرد.

رابعاً: به سبب دل سپردن و دل دادن و توسل، امور به صاحب امر و حضرت حق سپرده شده و قرار و آرامش محقق شود.

خامساً: شان مراد و مرید و الگو و پیرو، مرور و رعایت شود و مرجعیت خوبان در ذهن انسان پژواک گیرد.

این کارشناس ارشد رسانه خاطرنشان کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در راستای گسترش آموزه‌های اسلامی و تربیت دینی و رواج مناسبات مذهبی در سطوح اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و تعدد رسانه‌های مختلف مبلغ دیانت، اماکن مقدسه و متبرکه به دلیل تقویت فرهنگ زیارت همواره با استقبال مومنین روبه‌رو بوده است تا حدی که می‌توان ادعا کرد، تعداد زوار همواره در حال افزایش است. مثلاً فقط در ایام نوروز نزدیک به 3 میلیون نفر به زیارت حضرت امام رضا (ع) می‌شتابند! یا در ایام اربعین، ما شاهد برپایی همایش 20 میلیون نفری در عراق هستیم. آن هم در شرایط نامطلوب امنیتی!

وی در پاسخ به این سئوال که بین دیدگاه جوانان و افراد مسن‌تر در زمینه اعتقاد به اماکن مقدسه و زیارتی چه تفاوت‌هایی (مثبت یا منفی) مشاهده می‌نمایید؟ تاکید کرد: بین دیدگاه جوانان و افراد مسن تفاوتی در زمینه اعتقاد به زیارتگاه‌ها وجود ندارد. کافی است به چند تصویر در قاب زیارتگاه‌ها نگاه کنیم، جوانان در کنار پیران، زنان و خردسالان در این زیارتگاه‌ها دیده می‌شوند و عمدتاً زیارتی خانوادگی است. هر کس در زیارتگاه‌ها نجوای خود را با خدای مهربان دارد و خود زیارتگاه‌ها بهانه است برای راز و نیاز با خدا.

کربلایی اظهار داشت: بنا به مشاهدات میدانی و تجارب شخصی تاکید می‌کنم که نسل امروز نسبت به نسل دیروز، زیارت را بر بستری از علم و آگاهی استوار کرده است. اگر بخشی بزرگ از نسل پیشین بر مبنای احساسات و میراث معنوی خانوادگی به زیارت اهتمام نشان می‌داد؛ جوان امروزی اهتمام خود را مبتنی بر مطالعه و بینش ساخته است و این ویژگی بزرگی است چرا که بینش، فهم ریشه‌داری را رقم می‌زند و ایمان را استوارتر می‌سازد.

عضو هیات مدیره انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان در ادامه در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه‌ای رسانه‌های مجاز داخلی (رادیو و تلویزیون، روزنامه‌ها و مجلات) بر بهبود و گسترش فرهنگ زیارت، تاثیر دارند؟ گفت: رسانه را مگر می‌توان بدون تاثیر قلمداد کرد! رسانه بر هر شانی از شئون زندگی تاثیر دارد. فکر و نوع نگاه انسان را در حوزه‌های مختلف، تعیین یا مهندسی می‌کند.

حتماً رسانه انسان را به امری ترغیب، تحریص و تشویق می‌کند. رسانه‌ها می‌توانند با معرفی اماکن مقدسه و شرح و تاکید بر چرایی زیارت یا شان زیارت در تفکر دینی و اسلامی و شیعی و در وهله بعد؛ بیان و توصیف هنرمندانه تاثیرات فردی و اجتماعی زیارت که همانا تقویت ایمان و نهادینه شدن آرامش و کسب معرفت‌های دینی است، مخاطب را به امر زیارت سوق دهند. اتفاقی که رسانه‌های ما از روی غفلت یا هر دلیل دیگری متاسفانه از آن دور هستند.

وی همچنین در جواب این پرسش که تا چه اندازه‌ای رسانه‌های غیرمجاز داخلی و خارجی (شبکه‌های اجتماعی و دیگر رسانه‌های ضددین) بر کاهش فرهنگ زیارت، تاثیر دارند؟ گفت: رسانه‌های دشمن هر چه در راستای کاهش فرهنگ زیارت تلاش داشته‌اند نتیجه نگرفته‌اند. آنها با رمان و داستان و مسخره کردن امر زیارت آن هم از دیدگاه روشنگری ضددین تلاش‌هایی داشته و دارند اما به لطف خدا تاکنون نتی جه نگرفته‌اند چون امروز زیارت با گوشت و پوست و خون و اعتقادات مردم به خدا و دین و ائمه طاهرین (ع) عجین شده است.

کربلایی گفت: در این راستا قابل ذکر است که فضای مجازی امروز سدی در برابر معرفت‌خواهی و کسب معارف الهی و تقویت بنیه معنوی در جوامع مختلف شده است و نه صرفا جامعه ما. اما هدف‌گیری علیه جامعه ما، مبنای سیاسی و استراتژیک در نظر دشمنان دارد زیرا ما بر ماهیت دینی و استکبارستیز خود تاکید داریم و طبعا چنین تاکید و اصراری مطلوب دشمنان حق و حقیقت نیست.

این کارشناس ارشد رسانه در همین زمینه افزود: فضای مجازی بر دو محور؛ شبهه‌افکنی و نیز تحریک نفسانیت مخاطب، فعالیت کرده و دست به تولید محتوا می‌زند. در ازای این تحرک دشمن ما چه می‌کنیم؟ متاسفانه ما به طور جدّی در صحنه تقابل و خنثی‌سازی توطئه و خصومت‌ورزی دشمن حضور نداریم.

وی گفت: دشمن با جدّیت مشغول به‌کار است. مثلا در باب زیارت، نظر وهابیون را ترویج می‌کنند و زیارت را به عنوان مرده‌پرستی، شرک و عملی خرافی معنا می‌کنند در حالی که زیارت برای نیل به ارزش‌های الهی و تقرب به سوی خالق یکتا اهمیت یافته است و نه مبانی موهوم و مبهم و تخیلی و صرفا احساسی!

کربلایی با اشاره به جایگاه و اهمیت رسانه در حوزه‌های مختلف در پاسخ به این پرسش که شما چه راهکارهایی برای گسترش و بهبود فرهنگ زیارت از طریق رسانه‌های داخلی و خارجی ارائه می‌دهید؟ گفت: اولین راهکار این است که یک تصویر واقعی از علاقه مردم به زیارتگاه‌ها به ویژه سه شهر مشهد، قم و شیراز انعکاس یابد همان که هست نه بیشتر و نه کمتر.

این استاد دانشگاه در این خصوص تاکید کرد: در فیلم‌ها و سریال‌ها باید امر زیارت جایگاه خود را پیدا کند. گاهی در سریال‌ها اصلاً به این امر پرداخته نمی‌شود یا اگر پرداخته می‌شود قدری مصنوعی است. باید واقعیت هر چه هست همان گفته شود. مردم در رجوع به زیارتگاه‌ها آرامش روحی می‌گیرند و بر سر سفره اخلاق و معنویت بزرگان دین می‌نشینند این باید در رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی انعکاس واقعی داشته باشد.

وی در خاتمه گفت: بنابر این به نظر می‌رسد ما در سطح رسانه‌ها باید؛

اول: بر تعدد و تکثر رسانه‌های متعهد به ارزش‌های الهی همت کنیم.

دوم: بر پایه عنصر خلاقیت و معرفت عمیق و استراتژی سیاسی و مقتضیات روز، تولید محتوا کنیم.

سوم: در تولید محتوا از کارشناسان زبده حیطه روانشناسی و جامعه‌شناسی و تحلیلگران سیاسی و اجتماعی و منتقدان هنری و ... بهره بگیریم.

چهارم: دولت در یاری محتوایی و اداری و مالی اصحاب رسانه‌های متعهد، خست به خرج ندهد.

پنجم: در تولید محتوا به اقناع مخاطب فکر کنیم.

ششم: بر محور استدلال حرکت کنیم.

هفتم: پاسخگویی به شبهات را مصرانه دنبال کنیم.

هشتم: آثار فردی و اجتماعی امور و آداب دینی از جمله آثار امر زیارت را به طور دقیق و جذاب و ساده تشریح کنیم./1360//302/خ