کارگردان «معمای شاه» سریالی درباره استعمار انگلیس می‌سازد
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کارنامه کاری‌اش مملوء از سریال‌های تاریخی است اما خودش مثلِ کاری که برای حضرت ابراهیم(ع) با نام ابراهیم خلیل‌الله ساخت، همواره دوست دارد کارهای دینی و مذهبی بسازد. وقتی با او صحبت می‌کنیم مدت‌ها است روی فیلمنامه حضرت نوح نبی (ع) کار می‌کند و البته فیلمنامه‌ای درباره دوره ای ازتاریخ معاصر که به نقش استعماری انگلیس درقالب رمان می پردازد ، ماه‌های پایانی مرحله نگارش را سپری می‌کند.
از اربعین می‌پرسیم آهی می‌کشد و می‌گوید ای کاش می‌شد که امسال هم چشم‌مان به این شکوه و جلال می‌افتاد اما تقدیر اینگونه رقم زده است. آرزویش ساخت اثری برای حضرت سیدالشهداء است؛ سال‌ها قبل تله فیلم "ستاره خضراء" را با هنرمندان برجسته‌ای چون محمد صادقی، اکبرعبدی، سعیدنیک‌پور، احمدنجفی و چنگیز وثوقی کار کرد. روایت محمدرضا ورزی از روزی است که خولی مأموریت پیدا می‌کند سر مبارک امام حسین(ع) را به دربار یزید ببرد و در مقابل آن پول دریافت کند. این ملعون شبی را در دِیری اتراق می‌کند و راهب نصرانی که آنجا سکونت دارد، متوجه کراماتی از سر مبارک سیدالشهداء(ع) شده و مسلمان می‌شود.
این کارگردان اعتقاد دارد که درباره خطبه حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) و رسوایی یزید می‌توان کارهای درخور اهمیت ومانایی را تولیدکرد. زمانی بزرگترین آرزوی زندگی‌ام این بود که درباره حضرت سیدالشهداء(ع) سریال بزرگی بسازم. البته که این آرزو را همه دارند و فقط من نیستم! هرچه جلوتر رفتم دیدم این آرزو دست نیافتنی‌تر شد به این دلیل که آیا واقعاً واقعه عاشورا به آن عظمت در قاب دوربین گنجایش دارد یا خیر.
با محمدرضا ورزی کارگردان "تبریز درمه، سالهای مشروطه، کریم‌خان زند، معمای شاه"، "عمارت فرنگی"، "ایراندخت"، "ستارخان" و خیلی از کارهای دیگر، گفت‌وگویی کردیم و او درباره کارهای جدید خود، ازجمله ساخت سریال "نوح نبی" صحبت‌هایی کرده که مشروح آن در ادامه از نظرتان می‌گذرد:
سفر زمانی به 180 سال پیش با سریالی تلویزیونی
ـ گفت‌وگو را با این سؤال آغاز می‌کنیم که آقای ورزی این روزها مشغول چه کاری هستید؟
مشغول نگارش سریال تلویزیونی‌ام که موضوع آن به حدود دو قرن پیش برمی‌گردد. سفر زمانی با این فیلمنامه به حدود 180 سال در پیش خواهیم داشت. یکسری مسائل و مطالب حسّاس و ظریف به نظرم رسید که در تاریخ مغفول مانده و اسنادش را بامساعدت موسسه وزین مطالعات تاریخ معاصر و مورخ ارجمند استاد موسی حقانی بدست آوردم.
من فکر می‌کنم رسالت امثال ما این است در حد توان و بضاعتی که داریم بتوانیم حرف‌هایی بزنیم به درد جامعه امروز هم بخورد. بتوانیم در آگاهی‌بخشی جامعه نقشی هرچند اندک هم داشته باشیم. اینکه در دوره‌های مختلف تاریخی با مطالب و مسائلی مواجه می‌شوید که امروز هم دست به گریبان ما است. متأسفم که می‌گویم برخی از دولتمردان امروز ما عبرت نمی‌گیرند و دوباره مرتکب همان اشتباه می‌شوند.
به هر حال تاریخ محل رجعت و عبرت است؛ آن اتفاقات تاریخی و وقایعی که در کشور حادث شده ، بنده در حد بضاعت کوچک خودم برش‌هایی را انتخاب کرده‌ام تا بتوانم حرف‌هایی بزنم.
کارگردان "معمای شاه" به دنبال نقش استعماری انگلیس
ـ این فیلمنامه به کدام دوره برمی‌گردد؟
مربوط به اوایل قاجاریه می‌شود. نکته‌هایی که در این سناریو، کانون توجه ما قرار گرفته، مسائل ظریفی ست که بیشتر نقش استعماری انگلیس را درقالب یک رمان جذاب به تصویر خواهد کشید. البته نمونه‌های این اتفاقات، در طول تاریخ مدام تکرار شده‌اند. امروز هم برخی ازآن حوادث را متأسفانه بازهم تجربه می‌کنیم. نگاه استعماری در تمام ادوار ایران همیشه متوجه سرزمین ما به گونه‌های متفاوت تجربه شده. گاهی دولتمردان در عرصه خارجی خطاهایی را مرتکب شدند و عوارض آن‌را ملت شریف ایران پرداخت کردند.
یعنی در واقع اگر بخواهیم با یکسری ارتباطات و تعاملات به همین تعاملات به خاستگاه‌های غرب نزدیک بشویم آیا به نفع کشور خواهد بود یا اینکه مقاومت کنیم و از استقلال ملی مراقبت کنیم. البته می‌دانم در کنار مقاومت، مدیریت وضعیت اقتصادی و معیشتی هم مطرح است.
ما دنبال طعنه و کنایه نیستیم
ـ یعنی نکته های شما درسناریو به گونه‌ای کنایه‌آمیز است. اینطور نیست؟
نه کنایه‌آمیز نیست. اتفاقاتی در تاریخ تکرار شده و ما تاریخ را به واقع روایت می‌کنیم. ما دنبال طعنه و کنایه نیستیم بلکه اتفاقاتی که در برهه‌های تاریخی به ما آسیب‌زده و مشکلاتی را ایجاد کرده را یادآوری می‌کنیم. که امروز بدانیم چه نسخه‌ای را برای مدیریت کشور باید در دستور کار قرار دهیم. بدانیم قدرت‌های غربی، همیشه می‌خواستند و می‌خواهند کشورها را برای تأمین منافع خود به چالش و تباهی بکشند.
آن‌ها می‌خواهند این تاریخ گفته نشود یا به صورت تصویر و نمایش و کتاب درنیاید تا این واقعیت‌ها به گوشِ ملت‌ها نرسد. همواره خواسته‌اند واقعیت را نشان ندهند و افکار عمومی را بخواهند به سمت و سویی که منافع آن‌ها را تأمین می‌کند از طریق عوامل داخلی وخارجی خودشان به نحوی مطلوب هدایت کنند. این هراس برای آن‌ها وجود دارد.
نباید کتاب تاریخی را با فیلم تاریخی اشتباه گرفت
ـ البته در برخی موارد هم در فیلم‌کردن این اسناد تاریخی، قدری ضعیف عمل کردیم که آن‌گونه باید و شاید همه اتفاقات تاریخی درست و مبیّن انتقال پیدا نکرد؛ نظر شما در این باره چیست؟
نباید کتاب تاریخ را با فیلم تاریخی اشتباه بگیریم؛ فیلم رسالت دیگری دارد. ضمن اینکه باید به اصل ماجرا پایبند باشد، حرف خودش را بزند و زاویه نگاه خودش را داشته باشد. در شرایطی که در جامعه امروز زندگی می‌کنیم وقایع و مسائلی را می‌بینیم که نمونه‌هایش نه تنها در این دوره‌ای که انتخاب کردم بلکه عقب‌تر و حتی جلوتر وجود داشته و دارد.
اگر برخی از دولتمردان به بیراهه می‌روند...
یکی از دلایلی که برخی از دولتمردان ما به بیراهه می‌روند این است که در واقع حاضر نیستند حتی نگاهی به تجربیات گذشته بیندازند و تورقی کنند. و برخی از این اتفاقات دائماً تکرار می‌شود. چون نگاه استعماری در هر برهه‌ای وجود دارد. نه فقط برای ایران بلکه برای کشورهای همسایه نیز این نگاه ازسوی قدرت‌های پلید غربی همیشه وجود داشته است. همیشه زیاده‌روی جناحی کار دست‌مان داده است.
سریال 30 قسمتی است
ـ این سریال چند قسمتی است و فیلمنامه در چه وضعیتی قرار دارد؟
حدوداً 30 قسمتی است و در اواخر نگارش قرار دارم. من خیلی کار نگارش را با عجله پیش نمی‌برم. اول سناریو باید به نتیجه برسد تا درباره مراحل پیش‌تولید و تولید بتوانم تصمیم بگیرم. چون وقتی تولید را آغاز می‌کنم تمام ذهنم فیلمبرداری و تولید می‌شود دیگر آن موقع نمی‌توانم به تکمیل نگارش فیلمنامه فکر کنم.
شروع تولید در سال 1400
ـ یعنی سال دیگر می‌توانیم روی شروعِ تولید این سریال حساب باز کنیم؟
بله. امیدوارم امسال نگارش به پایان برسد. سال آینده روی تولیدش بتوانیم حساب باز کنیم. ان‌شاءالله بتوانیم آورده‌های خوبی برای افکار عمومی داشتیم. بالأخره این کارها مخالفین و موافقینی دارد اما من درتاریخ ایران همیشه به تاریخ معاصر بیشتر علاقه دارم.
نسل جدید به این ناگفته‌ها نیاز دارند
ـ شما کارهای دینی هم کرده‌اید اما چرا آنقدر اصرار به ساخت کارهایی در تاریخ معاصر دارید؟
آگاهی بخشی و اطلاع‌رسانی به نسل‌های آینده بسیار مهم است. نمی دانم با این آثار چه برخوردی می کنند. مهربان‌تر یا خشن‌تر ، نمی دانم. امیدوارم تلاش‌های ما و همکاران‌مان هدر نرود. با این دست کارها بتوانیم نسل جوان را مطلع کنیم. وقتی در فضای کتاب و کتابخوانی با فقدان‌هایی مواجهیم و فرهنگِ کتابخوانی دچار معضل جدی است. تولید فیلم یا سریال البته هرگز جایگزین کتاب نخواهد شد اما می‌تواند مفید باشد.
دنبال استفاده از بازیگران تئاترم
ـ این فیلمنامه‌ای که روزهای پایانی را سپری می‌کند چه ترکیب بازیگرانی خواهد داشت و چه جزئیات داستانی دارد؟
این کار ناگفته‌هایی از رویکرد استعماری انگلیس در تاریخ معاصر ایران است. موقعیت از نظر استراتژیک جذاب است و ما به ذائقه مخاطب خیلی فکر کردیم تا با این قصه همراه شوند. در این کاردرحوزه بازیگری به معرفی چند چهره جدید خواهیم پرداخت. در وهله بعدی به سراغ بازیگران تئاتری خواهم رفت و انشاالله از هنر و توانمندی آن‌ها بیشتر در این سریال تلویزیونی استفاده خواهم کرد. البته به دو یا سه بازیگر سینما هم فکر می‌کنیم. اما می‌دانم در تئاتر هنوز مثل نوید محمدزاده حضور دارند که باید استعدادشان بیشتر دیده شود.
من همیشه به دنبال تأثیرگذاری بوده‌ام
ـ این کار چقدر بلوغ و پختگی محمدرضا ورزی را در عرصه کارگردانی و نویسندگی نشان می‌دهد؟
من تقریبا ربعِ قرن سابقه فعالیت نویسندگی و کارگردانی با 22 اثر سینمایی، تله‌فیلم و سریال دارم. اما هنوز احساس می‌کنم باید یاد بگیرم و خیلی چیزها وجود دارند که نمی‌دانم و تا جائیکه عمرم اجازه بدهد بدست می‌آورم. به همین دلیل است که در هر پروژه‌ای تلاش می‌کنم یک قدم تازه‌تری بردارم و نسیم خنک‌تری را ایجاد کنم. تجربه‌های جدید همیشه برایم جذاب و دلچسبند. حتی کاستی‌ها و نقطه ضعف‌هایش هم برایم ارزشمندند. چون باید به نقاط ضعف و کاستی‌ها توجه کنیم برای بهتر شدن در آینده؛ من همیشه فیلمسازی بوده‌ام که دوست داشتم کارهایی بکنم تأثیرگذار باشند و ماندگار شوند.
ناراحت شدم وقتی هالیوودی‌ها آن کارِ ناشایست را برای نوح نبی ساختند
ـ شنیدم که در اندیشه ساخت سریال "حضرت نوح نبی" هستید. چون خارجی‌ها درباره این پیامبر، کار سخیفی ساختند. درباره جزئیات این کار صحبت می‌کنید؟
من همیشه دغدغه کارهای دینی و مذهبی داشته و دارم. سناریویی درباره نوح نبی نوشته‌ام که مدت‌ها است که در حاشیه کارها بازنویسی‌اش می‌کنم. خیلی از عمرم ربرای این فیلمنامه وقت گذاشتم. وقتی کار هالیوودی که از نوح نبی دیدم تحریف‌ها و انحراف‌های این فیلم آزارم داد. چون هدف فیلم مذکور با لابی‌گری صهیونیست‌ها بسیار در اعتقادستیزی و از بین بردن باور آدم‌ها نقش داشته و دارد. وقتی این زدودن دین و اعتقادات مردم را در این جریان فیلمسازی مشاهده کردم بسیار متأسف شدم.
امیدوارم هرچه زودتر سریال "نوح(ع)" به نتیجه برسد
امیدوارم هرچه زودتر بتوانم این سناریو را به سرمنزل برسانم و کاری درست را برای حضرت نوح نبی تولید کنم من هنوز با انرژی خوب فیلم "ابراهیم خلیل‌الله" زندگی می‌کنم، فیلمی که برای من برکات زیادی به‌دنبال داشت و خداوند را هزاران بار شکر می‌کنم که این اجازه را به من داد تا چنین اثری را در کارنامه‌ام داشته باشم؛ چون ساخت و تولید این کارها، لیاقت می‌خواهد.
خیلی دلم می‌خواهد روزگاری این سریال را بسازم؛ کار قرآنی زیبایی است. شاید درگذشته آنقدر تکنولوژی و تجهیزات در ساخت و تولید نیامده بود و امروز این کارهای جلوه‌های ویژه و تکنولوژی رشد قابل توجهی کرده است. باید زندگی این پیامبر اولوالعزم و پر از عبرت قرآنی را درست، موفق و قوی تولید کرد.
من شرمنده و خجالت‌زده‌ام!
اگر در این عرصه درست قدم برداشته نشود کاریکاتورِ موهن علیه پیامبر اسلام دوباره تکرار می‌شود. غربی‌ها وقتی شیوه‌ها و سبک‌های کاری‌شان به سرانجامی نمی‌رسد به سراغ این طور کارهای غیرانسانی و شنیع می‌روند. ما به پیامبرمان غیرت داریم و سکوت نشانه ذلت خواهدبود.
من متأسفم، شرمنده‌ام و خجالت می‌کشم چرا دیگر در حوزه کارهای مذهبی کاری تولید نکردم؟ البته این روزها خوشحالم که داود میرباقری سریال "سلمان فارسی" را می‌سازد و امیدوارم پروژه حضرت موسی(ع) هم توسط اشخاصی که خداوند مقدر می‌کند، آغاز شود.
ـ چه زمانی سریال حضرت نوح(ع) را آغاز خواهید کرد؟
طبیعتاً این سریال زمان خواهد برد تا به تولیدش برسیم. دوست دارم همه عمرم را صرفِ ساخت کارهای مذهبی کنم.
ماجرای ستاره خضراء و راهب نصرانی
ـ این روزها همه دل‌ها روانه کربلا است. کسانی که با پای پیاده تا سرزمین عشق می‌رفتند، این روزها ناراحتند و بغض گلویشان را گرفته که نمی‌توانند در این راهپیمایی باشکوه شرکت کنند. شما که خودتان در این پیاده‌روی شرکت کرده‌اید چه حال و هوایی دارید؟
مسعود عجمی یکی از دوستانم گفت که فکری به ذهنش رسیده است. کسی که سال‌ها پیاده‌روی اربعینش ترک نکرده است. به من می‌گفت حال عجیبی دارم و فکر می‌کنم تا حرم حضرت عبدالعظیم حسنی هم پیاده برویم انگار همان راه را رفته‌ایم. چرا که بنابر روایات زیارت حضرت عبدالعظیم برای زیارت امام حسین(ع) منظور می‌شود. البته که به خاطر پروتکل‌های بهداشتی نمی‌توانیم داخل حرم برویم اما می‌توانیم تا آنجا پیاده برویم.
من سال‌ها پیش فیلم تلویزیونی به نام "ستاره خضراء" ساختم که داستانِ آن راهب نصرانی که به واسطه مشاهده سر مبارک حضرت سیدالشهداء، مسلمان شده بود را روایت کرد. آن زمان به این فکر افتادم که روزی روزگاری بتوانم کار گسترده‌ای در این زمینه برای سینما بسازم اگر که لایقش باشم. به قول زهیر یاری بازیگر سینما، باید حواله ساخت چنین کارهایی صادر شود. من معتقدم هر کاری برای حضرت سیدالشهداء بکنید کار بزرگی است حتی یک خط، نوشته و دلنوشته و بیت شعری بگویید. یک جمله زیبا از ته دل بنویسید و در فضای مجازی نشرش بدهید.
خطبه معروف حضرت زینب(س) و رسوایی یزید باید فیلم شود
ـ بارها مطرح شده کاری برای اربعین ساخته شود؛ البته که امسال کاری به نام "نجلا" ساخته شده و همزمان با اربعین از تلویزیون پخش می‌شود اما این راهپیمایی عظیم نیازمند کارهای متعدد نمایشی است؛ نظر شما در این باره چیست؟
من همیشه آرزوی ساخت کار بزرگی برای امام حسین(ع) داشته‌ام و دارم؛ البته خیلی از فیلمسازان این آرزو را داشته‌اند. فیلمسازان اکثراً تا آنجائیکه می‌دانم هرکدام‌شان آرزومندند در این مسیر قدمی بردارند. راجع به اربعین هم می‌توان کارهای متعددی کرد. اما نیازمند است درباره خطبه معروف حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) و رسوایی یزید کاری مؤثر تولید شود.
هرچه جلوتر پیش رفتیم دیدیم این آرزو دست نیافتنی‌تر شد. به این دلیل که آیا واقعاً واقعه عاشورا به آن عظمت در قاب دوربین گنجایش دارد یا خیر. نمی‌توان دوربین فیلمبرداری را گذاشت و تمام واقعه عاشورا را ساخت؟! می‌توان از حاشیه‌های جریانِ عاشورا، سریال‌ها و فیلم‌های مختلفی ساخت.
از پیاده‌روی روایت‌ها بیرون می‌آید
در زمان امروز می‌توان درباره کنگره بزرگِ جهانی اربعین، کارهای خوبی بسازیم. به اعتقاد بنده بعد از حج، این اجتماع که حیرت جهانیان را برانگیخته، کارهای نمایشی جذابی را می‌طلبد که بتوانند آن پیام جهانی اربعین را به خوبی القاء کند. اجتماعی که حتی بودایی‌ها را درگیر خودش کرد. این راهپیمایی چنین ویژگی‌هایی دارد؛ وقتی در مسیر قرار می‌گیرید آدم‌هایی که اعتبارات شغلی بالایی هم دارند در مسیر ، خاک کفش‌تان را می‌گیرند و حتی پاهایِ زائر را ماساژ می‌دهند. من فکر می‌کنم حضورِ درست فیلمسازان در این عرصه می‌تواند بخوبی جلوی سانسور رسانه های بیگانه را بگیرد./د101/ق