هیأت مذهبی، هویت‌های جمعی را تقویت می‌کند
رئیس انجمن انسان‌شناسی ایران گفت: هیأت می‌تواند به عنوان یک نهاد اجتماعی عمل کند که هویت‌های جمعی را تقویت می‌کند، هیأت‌ها می‌توانند فضایی برای شکل‌گیری هویت‌های جدید و همچنین حفظ هویت‌های قدیمی فراهم کنند.
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، هفتمین پیش‌نشست تخصصی همایش علمی هیأت و آیین‌های مذهبی ۱۴۰۳، با موضوع «هیأت در فراز و فرود هویت» در اندیشکده هیأت برگزار شد.
این نشست با هدف بررسی ابعاد مختلف هیأت و تأثیر آن بر هویت اجتماعی در جامعه ایران، با حضور جبار رحمانی رئیس انجمن انسان‌شناسی ایران و محسن امین عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
جبار رحمانی در ابتدای سخنان خود به اهمیت موضوع هیأت در جامعه ایران اشاره کرد. وی به تلقی‌های اولیه از هیأت پرداخت و بیان کرد: معمولاً هیأت به عنوان یک پدیده سنتی در نظر گرفته می‌شود و این تصور که هیأت‌ها همیشه مشابه یکدیگر هستند، نادرست است.وی در ادامه به مفهوم جماعت و موقعیت‌های تعلیق اشاره کرد و گفت: زمانی که نظم جاری جامعه قطع می‌شود، افراد در موقعیت‌های ضدساختار قرار می‌گیرند.
رحمانی توضیح داد که در چنین موقعیت‌هایی، سلسله مراتب اجتماعی از بین می‌رود و افراد به صورت برابر در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. این مفهوم به ما کمک می‌کند تا درک کنیم که چگونه هیأت‌ها می‌توانند به عنوان فضاهای تعلیق عمل کنند که در آن افراد از نقش‌های اجتماعی روزمره خود خارج می‌شوند و به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شوند.
رئیس انجمن انسان‌شناسی ایران در ادامه به تأثیر هیأت بر هویت اجتماعی پرداخت و گفت: هیأت می‌تواند به عنوان یک نهاد اجتماعی عمل کند که هویت‌های جمعی را تقویت می‌کند.هیأت‌ها می‌توانند فضایی برای شکل‌گیری هویت‌های جدید و همچنین حفظ هویت‌های قدیمی فراهم کنند. این نهادها، به افراد این امکان را می‌دهند که در یک محیط مشترک با یکدیگر تعامل داشته باشند و تجربیات مشترکی را به اشتراک بگذارند.
رحمانی در پایان گفت: ما نیاز داریم تا به هیأت‌ها به عنوان نهادهای اجتماعی و فرهنگی توجه کنیم که نه تنها به حفظ هویت‌های مذهبی کمک می‌کنند، بلکه به عنوان فضایی برای تعاملات اجتماعی و فرهنگی نیز شناخته می‌شوند.
در ادامه این نشست محسن امین عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به بررسی نسبت هیأت و هویت پرداخت و گفت: هیأت به عنوان یک واحد اجتماعی می‌تواند ابعاد مختلف هویت را تحت تأثیر قرار دهد.وی به تحولات هویت در جامعه مدرن اشاره کرد و بیان کرد که دین یکی از عناصر اصلی تشکیل‌دهنده هویت ایرانی است.
امین همچنین به مفهوم فردگرایی جدید و تأثیر آن بر هویت و هیأت پرداخت و گفت: حضور در هیأت ممکن است به معنای مشارکت در یک آیین جمعی نباشد و این موضوع نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بررسی این موضوع که چگونه فردگرایی می‌تواند تأثیرات متفاوتی بر هیأت‌ها داشته باشد و اظهار داشت: در برخی موارد، فردگرایی می‌تواند به تضعیف هویت جمعی منجر شود و افراد را به سمت تجربه‌های فردی سوق دهد. این موضوع می‌تواند به کاهش مشارکت فعال در هیأت‌ها منجر شود و افراد را به سمت مصرف‌کننده شدن در این فضاها سوق دهد.
در پایان این نشست، دکتر امین چند پرسش کلیدی مطرح کرد:آیا حضور ما در هیأت به معنای مشارکت در یک آیین جمعی است یا صرفاً مصرف‌کننده هستیم؟ آیا هیأت می‌تواند فردگرایی ما را تقویت یا تضعیف کند؟ چه تحلیلی می‌توان از تحولات هیأت در بستر جامعه ایرانی داشت؟ این پرسش‌ها به عنوان چالش‌هایی برای پژوهشگران و محققان مطرح شد تا بتوانند در بررسی‌های آینده به آن‌ها پاسخ دهند.
در پایان این نشست سخنرانان با بیان اینکه یکی از چالش‌های امروز هیأت‌ها، کاهش مشارکت فعال به دلیل فردگرایی و تغییرات اجتماعی است، به راهکارهایی برای تقویت هویت جمعی در هیأت‌ها اشاره کردند. برگزاری برنامه‌های متنوع و جذاب برای جذب جوانان و تشویق آن‌ها به مشارکت فعال، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای برقراری ارتباط با اعضای هیأت و ایجاد فضای تعامل آنلاین و ایجاد فرصت‌هایی برای تعامل اجتماعی و فرهنگی بین اعضای هیأت، به ویژه در بین جوانان از جمله این راهکارها بود.
دومین همایش ملی هیأت و آیین‌های مذهبی روز پنجشنبه، ۱۸ بهمن، ۱۴۰۳ توسط مرکز تخصصی احیاء امر و اندیشکده هیأت برگزار می شود.
ارسال نظرات