نشست تخصصی سند ملی زیارت با محوریت تقرب الهی و رابطه با انسان کامل برگزار شد
در این نشست مباحث مهمی در جهت تبیین مفاهیم عرفانی و دینی مرتبط با زیارت و تقرب الهی، جهت راهبردهای تعالی معنوی در جامعه، مطرح شد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست تخصصی سند ملی زیارت با عنوان "تقرب الهی و رابطه با انسان کامل – دو راهبرد تعالی معنوی در زیارت" با ارائه حجت الاسلام شمشیری، استاد حوزه علمیه و صاحب نظر در حوزه عرفان اسلامی و به همت اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی در ذیل موضوعات مهمی پیرامون زیارت، تقرب الهی، و انسان کامل برگزار شد.
تقرب الهی؛ حقیقتی روحانی و معنوی
در این نشست، مفهوم تقرب الهی به عنوان تلاشی معنوی برای نزدیک شدن به خداوند متعال مطرح و حجت الاسلام شمشیری افزود: تقرب الهی نه تنها از طریق اعمال ظاهری بلکه با تزکیه نفس و سلوک عرفانی حاصل می‌شود.
وی تأکید کرد: این مفهوم در قرآن کریم به‌طور گسترده‌ای مورد تأکید قرار گرفته و اهل معرفت آن را به معنای توسلی شریف و جستجو در مسیر حق تفسیر کرده‌اند؛ تقرب الهی یک حقیقت روحانی است که از طریق ارتباط عمیق روحی با خداوند در سلوک عرفانی و معنوی میتواند محقق شود.
حجت‌الاسلام شمشیری در ادامه افزود: قرب به خداوند بالاترین مقامی است که انسان میتواند به آن برسد و هدف زندگی انسان در این عالم نیز همین است؛ بنابراین باید با درک عمیق از روحانیت و با تهذیب نفس و از راه ارتباط معنوی با خداوند، به‌طور جدی در پی تحقق آن باشیم.
انسان کامل در عرفان اسلامی
یکی از مباحث اصلی این نشست، مفهوم "انسان کامل" در عرفان اسلامی بود؛ حجت الاسلام شمشیری بر این نکته تأکید کرد که انسان کامل فردی است که تمام توانایی‌های بالقوه انسانی را به فعلیت رسانده و به اوج کمال معنوی و معرفتی دست یافته است؛ این مقام در عرفان اسلامی به ویژه به اهل‌بیت (علیهم‌السلام) اختصاص دارد، اما افراد برجسته‌ای همچون آیت الله سید علی قاضی نیز به درجاتی از مقام انسان کامل دست یافته‌اند.
وی اضافه کرد: روح انسان با حرکت در مسیر تعالی معنوی میتواند با عبور از عالم ماده، عالم مثال و عالم عقول، به عالم اسماء و صفات راه یابد و آن عالم، جایگاه انسان کامل است که ولایت تکوینی دارد؛ هر انسانی میتواند این مسیر را طی کند و حضرت امام خمینی(قدس) نیز تأکید داشت که باید این مسیر را طی کنیم و به کمتر از آن راضی نباشیم.
این استاد حوزه در ادامه سخنان خود به این نکته مهم اشاره کرد: مقام معصومین(علیهم‌السلام) بی‌نهایت است و قابل قیاس با کمالات دیگر انسان‌ها نیست چرا که معصومین از جایگاه ویژه‌ای در عرفان اسلامی برخوردارند که به دلیل عصمت و جایگاه روحانی آنها در نزد خداوند، هیچ‌گاه نمی‌توانند با دیگر انسان‌ها مقایسه شوند.
وی افزود: اهل بیت(علیهم السلام) در درجات بالای کمال معنوی قرار دارند این مقام برای آنها به صورت نامحدود و بی‌پایان است، زیرا چنانچه خود ایشان فرمودند، آنها خودشان عین اسماء و صفات الهی هستند؛ بعضی از عرفای غیرشیعه که این مسیر را طی کرده اند، وقتی مقام معصومین علیهم السلام را در عالم اسماء و صفات مشاهده کردند، شیعه شدند.
حجت الاسلام شمشیری، با اشاره به اعتقاد داشتن دو سوم اهل سنت به سلوک عرفانی گفت: می‌توان زیارت و معارف عرفانی آن را در ارتباط با ائمه معصومین (ع) و انسان کامل، ظرفیتی بسیار بزرگ برای ارتباط سازنده و هدایت کننده با دو سوم اهل سنت جهان دانست.
زیارت؛ سلوک معنوی برای تعالی روحانی
در ادامه، زیارت به‌عنوان یک سلوک معنوی مطرح شد که نه تنها یک حرکت حسی بلکه یک تجربه روحانی است؛ زیارت به ویژه زیارت اهل بیت (علیهم السلام) به معنای دریافت فیض از انسان‌های کامل و اتصال به عالم معنوی آنها است؛ این عمل با نیت خالصانه و توجه به ابعاد معنوی آن، میتواند به تعالی روحانی انسان کمک کند و او را به تقرب الهی هدایت شود.
حجت‌الاسلام شمشیری در ادامه سخنان خود، به این نکته اشاره کرد: زیارت باید از یک درک سطحی فراتر رفته و به‌عنوان یک تجربه عرفانی درک شود چرا که زیارت، در اصل، یک عمل جسمانی و ظاهری نیست بلکه یک سلوک معنوی و روحانی است که باید با توجه به عمق روحی و معنوی آن انجام شود.
وی افزود: زیارت حرکت روحانی انسان برای تقرب الهی و نزدیک شدن به خداوند است که در بستر فیوضات ائمه معصومین علیهم السلام به عنوان عالی‌ترین انسان‌های کامل و البته از مجرای فیض حضرت ولیعصر(عج) انجام می‌شود؛ در زیارت باید این معرفت وجود داشته باشد که ما با زیارت در معیت انسان‌های کامل و بهره گیری از فیوضات روحانی آنها در مسیر تقرب الهی قرار گرفته و اگر این بهره‌ها کامل باشد، در سفر روحانی به عالم مثال، عالم عقول و عالم اسماء و صفات، همسفر انسان‌های کامل خواهیم شد.
حجت‌الاسلام شمشیری، تبیین آموزه‌های اصیل عرفان اسلامی مبتنی بر فرهنگ قرآن و اهل بیت علیهم السلام با تفسیر آن در مکتب امامین انقلاب اسلامی را گام نخست برای بستر سازی یک زیارت اصولی و توحیدی برشمرد و تأکید کرد: حداقل این است که زائر برای یک زیارت با معرفت، به طور نظری با مسیر تقرب الهی، انسان کامل و برکات ارتباط با او و جایگاه متعالی ائمه معصومین علیهم السلام آشنا باشد؛ اما متأسفانه تا کنون کمتر کسی توانسته است این معارف بلند توحیدی و عرفانی را به زبان ساده و قابل فهم به مردم برساند.
در ادامه این نشست حسین ظاهری، دبیر علمی این نشست، با اشاره به اهداف نشست های سند ملی زیارت، بر لزوم ارائه راهبرد‌ها و راهکار‌های عملی برای دستگاه‌های مرتبط خصوصا اعتاب مقدس و اماکن زیارتی تأکید کرد و عنوان کرد: علاوه بر ارائه پیشنهادات سیاستی و اجرایی، به نگاشت نهادی مسئولیت‌ها نیز توجه شود.
اخلاق توحیدی، تجلی معارف معنوی زیارت در زائر
حجت الاسلام صاعدرازی مسئول میز حکمرانی اخلاقی در اندیشگاه بیانیه گام دوم، با اشاره به ۴ الگوی اخلاقی یعنی اخلاق عرفی فردی، اخلاق عرفی اجتماعی، اخلاق فضیلت محور یا فلسفی و اخلاق توحیدی، تأکید کرد: اخلاق توحیدی یک شاخص برای رشد معنوی است و جامعه‌ای که از مسیر فیوضات انسان کامل و ائمه معصومین علیهم السلام، کمالات روحانی و معنوی را تا قرب الهی تجربه می‌کند، میتواند تجلیگاه اخلاق توحیدی باشد و برای رسیدن به اخلاق توحیدی، مسیری غیر از این نیز قابل تصور نیست.
حجت الاسلام فرهنگیان نیز با اشاره به ظرفیت‌های فرهنگی جوامع دینی، تولید فرهنگ و مناسک دینی را از کارویژه های جامعه دینی پویا و زنده دانست و افزود: در برنامه ریزی های فرهنگی نمی‌توانیم نسبت به کنش جامعه دینی در مواجهه با پدیده‌های دینی و آنچه از دل رفتار‌های فرهنگی خود نشان می‌دهد بی تفاوت باشیم؛ راهبردهای ما نباید انتزاعی و نظری باشد و یا تصور کنیم با تکیه بر مباحث نظری صرف می‌توانیم در مقابل کنش‌های فرهنگی جامعه بایستیم.
عضو کارگروه اخلاق و معنویت سند ملی زیارت، به وجود سنت‌های ملی و محلی در ارتباط با زیارت اشاره کرد و گفت: در بسیاری از موارد این تجلیات و مناسک، حاصل یک معرفت تاریخی یا اندیشه عرفانی بلند است که به این صورت جلوه کرده است.
در ادامه این نشست حجت الاسلام پیشاهنگ مسئول کارگروه اخلاق و معنویت سند ملی زیارت، به نقش هنر و رسانه در ترویج مفاهیم عرفانی زیارت و بیان معارف راهبردی آن اشاره کرد و افزود: هنر همان زبان یا لسان قومِ انسان معاصر است که میتواند این معارف سنگین و عمیق عرفانی را به قلب جامعه منتقل کند و زمینه را برای یک زیارت با معرفت، سرشار از معنویت و تعالی بخش فراهم کند؛ بدون شک هیچ زبانی بهتر از هنر تا کنون نتوانسته و نخواهد توانست این معارف را به گوش جان مردم برساند.
دبیر میز جامعه معنوی در اندیشگاه بیانیه گام دوم خاطر نشان کرد: تاریخ فرهنگی ما پر است از اشعار و داستان‌هایی که مضامین بلند عرفانی که با لطیف‌ترین عبارات آنان را به جوامع روزگار خود منتقل کردند و امروز نیز هنر‌های معاصر و نوین می‌توانند این راه را ادامه دهند.
وی با اشاره به مستند تلویزیونی زندگی پس از زندگی و نقش آن در ترویج معادباوری و ایمان به غیب و عوالم غیر مادی، تأکید کرد: سینما و تلویزیون، با استفاده از زبان هنری و روایت‌های عاطفی، قادر هستند، مفاهیم عرفانی و معنوی زیارت را به شکلی تأثیرگذار و جذاب به مخاطبان منتقل کنند.
در پایان نشست، بر ضرورت انتقال معارف دینی و عرفانی به صورت علمی و کاربردی تأکید شد و شرکت‌کنندگان بر این نکته اجماع داشتند که مفاهیم عرفانی باید به‌طور عمیق و در چارچوب فرهنگی و اجتماعی جامعه ارائه شوند تا تأثیرات مثبتی بر روح جمعی جامعه بگذارند چرا که زیارت به‌عنوان یک پدیده دینی دو سویه، هم به منابع دینی و هم به نیاز‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه متکی است و باید درک عمیق‌تری از آن در میان مردم ایجاد شود.
ارسال نظرات