اولین شماره گاهنامه تخصصی مطالعات اجتماعی و رسانه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما شماره اول گاهنامه تخصصی مطالعات اجتماعی و رسانه را با هدف ارائه مقالات علمی در حوزه علوم اجتماعی و رسانه منتشر کرد.

در این شماره می خوانید: «سیستم متعامل، پویا و هم گرای ارتباطات دینی (معرفی دیدگاهی نظری در حوزه رسانه ها و دین)»، «رسانه مدرن؛ فرصت ها و چالش های پیش روی تبلیغ سنتی دین»، «نقش رسانه ملی در تقویت هویت ملی و دینی»، «رسانه و مدگرایی»، «بررسی تهاجم نرم علیه جامعه زمینه ساز و راهبردهای رسانه در مواجهه با آن».

سیستم متعامل، پویا و هم گرای ارتباطات دینی (معرفی دیدگاهی نظری در حوزه رسانه ها و دین)

ناصر باهنر

چکیده: جهان با ورود به عرصه رسانه ها و شکل گیری جامعه اطلاعاتی، دوران جدیدی را آغاز کرده است و کاربرد رسانه ها در عرصه ارتباطات در همه ابعاد زندگی اجتماعی و فرهنگی جوامع، انکار ناپذیر است. این ارتباطات جدید سبب تسهیل و تسریع تماس میان فرهنگ ها شده که بر اساس این وضعیت جدید امکان تداخل، تهاجم، گفت وگو و تنازع فرهنگ ها و تمدن ها روز افزون تر شده است. این مسأله هم یک فرصت است و هم یک تهدید. هم برای استفاده از این فرصت و هم برای مقابله با تهدیدهایی که در جریان نوین ارتباطات پیش آمده و در حوزه دین نیز تأثیر بسیاری گذاشته است، با تأکید بر هویت ناب فرهنگی دینی، ضرورت مضاعفی پیدا می کند. ما در موقعیتی قرار داریم که در طول تاریخ ایران بی نظیر است و رسانه های مدرن و رسانه های سنتی به ویژه در حوزه دینی، نوعی هم گرایی را تجربه می کنند و دارای مشروعیت لازم هستند. ارائه دیدگاه های نظری در حوزه رسانه و دین نیز با تکیه بر این هم گرایی و مشروعیت صورت می گیرد و می تواند فرصت مناسبی را برای تعاملات دینی افراد جامعه با همدیگر و تعامل اجتماعی آنان را با جوامع دیگر فراهم آورد. این مقاله با بررسی نوع ارتباط رسانه ها و دین در ایران، درباره سیاست گذاری در حوزه رسانه های دینی سخن می گوید و در همین راستا، اصولی را بر می شمارد.

رسانه مدرن؛ فرصت ها و چالش های پیش روی تبلیغ سنتی دین

شمس الله مریجی

روح الله عباس زاده

چکیده: شکی نیست که گسترش معارف والای انسانی یکی از اهداف اساسی دین مبین اسلام است و در طول تاریخ نیز مسلمانان به این امر توجه داشته و در وضعیت های گوناگون، از طریق تبلیغ به آن اهتمام ورزیده اند. با ظهور رسانه های مدرن، زمینه بهره گیری از این ابزار برای تبلیغ دینی فراهم شده است به گونه ای که پیام های دینی را برای انبوهی از مخاطبان در مناطق مختلف می توان تولید کرد. اکنون این پرسش مطرح است که آیا تبلیغ با رسانه های مدرن می تواند جای گزین تبلیغ سنتی شود و این توانایی در آن وجود دارد که بتواند خلأ تبلیغ سنتی را پر کند یا همچنان محوریت اصلی باید با تبلیغ سنتی دین باشد و از تبلیغ رسانه ای در کنار آن بهره برد؟ آیا تبلیغ رسانه ای دین به دلیل ویژگی قدسی دین و چالش هایی که در مسیر تولید و پخش پیام های دینی در رسانه وجود دارد، می تواند مسیر هدایت را به تنهایی بپیماید؟ آیا تبلیغ سنتی این ظرفیت را دارد که بتواند در کنار رفع چالش های موجود در تبلیغ رسانه ای از فرصت های موجود در آن بهره ببرد و در دنیای امروز همانند گذشته، موفق عمل کند؟ این نوشتار تلاش دارد تا به این پرسش ها پاسخ عملی دهد و این مسأله را تحلیل و بررسی کند.

نقش رسانه ملی در تقویت هویت ملی و دینی

گفت و گو با سید حسین شرف الدین

اشاره: شناخت کلی هویت ملی و دینی و روش های تقویت آن ضرورتی است که نخبگان فرهنگی و نهادهای فرهنگ ساز جامعه در راستای دست یابی به اهداف عالی جامعه ایرانی باید به آن توجه کنند.

در گفت و گو با جناب آقای دکتر سید حسین شرف الدین، عضو هیأت علمی موسسه آموزشی امام خمینی رحمه الله، ضمن بررسی هویت و جایگاه، تعاریف، گونه ها، مختصات، مولفه های تشکیل دهنده، کارکردها، تأثیر فرآیند جهانی شدن بر آن، به تبیین نقش رسانه های جمعی به ویژه رسانه ملی در فرآیند هویت سازی ملی و دینی پرداختیم.

رسانه و مدگرایی

قاسم کرباسیان

چکیده: مد و مدگرایی از جمله پدیده های رایج در دوران حاضر به شمار می رود. امروزه مدگرایی در بسیاری از جلوه های مادی و غیر مادی همچون پوشش، آرایش و گفتار به گونه ای فراگیر در سطح جوامع به چشم می خورد. در این میان، جایگاه رسانه ها به عنوان یکی از نهاد های فرهنگ سازی، در جریان مدگرایی بسیار برجسته به نظر می رسد و این نهاد می تواند نقش برجسته ای را در شکل گیری، گسترش یا تعدیل مدگرایی ایفا کند. این پژوهش که در راستای بررسی پدیده مد گرایی و رابطه رسانه ها با آن گام برداشته است، نخست ماهیت مقوله مد و مدگرایی را بررسی می کند. در ادامه ضمن ارائه عوامل زمینه ساز مدگرایی به تبیین رابطه رسانه با مدگرایی افراطی و منفی می پردازد و پس از تبیین ریشه های ترویج مد گرایی افراطی در رسانه، شیوه های رسانه ها برای ایجاد این نوع از مدگرایی را بیان می کند. در بخش پایانی نیز با بررسی راه کارهای رسانه ای مقابله با مدگرایی، راهکارهای متعددی فراوری برنامه سازان و سیاست گذاران رسانه ها قرار می دهد.

بررسی تهاجم نرم علیه جامعه زمینه ساز و راهبردهای رسانه در مواجهه با آن

سید علی موسوی میر کلائی

چکیده: جنگ نرم در گذشته بسیار دور ریشه دارد، اما بخش بزرگی از شیوه های مقابله کشورهای گوناگون بر پایه این شیوه از جنگ قرار گرفته است. در اسلام نیز جنگ نرم به ویژه جنگ روانی از انواع جنگ نرم به شمار می رود، اهمیت فراوان دارد. جنگ نرم با تأکید بر جنگ روانی، استفاده هدفمند از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن برای نفوذ در خصوصیات فکری دشمن است تا با توسل به شیوه هایی خاص موجب پیشرفت مقاصد امنیت ملی شود. همچنین جنگ نرم به تبلیغات طرح ریزی شده و دیگر اقدامات روانی گفته می شود که از آن ها برای نفوذ در عقاید، احساسات، حالات و رفتار گروه های مورد نظر استفاده می شود.

یکی از ابزارهای جدید جنگ نرم، رسانه است. به تعبیری، جنگ نرم نوع جدیدی از جنگ است که در حوزه رسانه ها اتفاق می افتد. اصول بنیادین در جنگ رسانه ای، استفاده از رسانه برای تضعیف کشور هدف و بهره گیری از توان خلاقیت رسانه ها اعم از مطبوعات، خبرگزاری ها، رادیو، تلویزیون، اینترنت و اصول تبلیغات به منظور دفاع از منافع ملی است. هدف نهایی نیز در این نوع جنگ، نفوذ کردن به صف نیروهای مقابل و اجرای تاکتیک شکست از درون و اثر گذاری بر روحیه افراد در نظر گرفته می شود. به بیان دیگر، با به کار گیری ابزار جنگ نرم و روش های آن می توان اندیشه دشمن را در جهت اهداف خود هدایت کرد و پذیرش روحی و روانی نبرد را به نفع خود تغییر داد. در این مقاله تلاش می شود با بررسی همه جانبه جنگ نرم، جنگ روانی و جنگ رسانه ای؛ اهداف، تاکتیک ها و شگردهای جنگ نرم بررسی و تبیین گردد و سپس نقش این عوامل در جامع زمینه ساز معین شود. در پایان، با تمرکز بر نقش، کارکرد و تأثیر رسانه بر این فراگرد، اثرگذاری وسیع و عمیق کارکردهای رسانه در مقابله با جنگ نرم دشمن و جامعه پذیری دینی را به دقت بررسی می کنیم.

اولین شماره گاهنامه تخصصی مطالعات اجتماعی و رسانه به صاحب امتیازی مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما و مدیر مسؤولی سید علی موسوی میرکلائی در 126 صفحه با قیمت 3700 تومان منتشر شده است./913/ت302/ق