سبحانیان مطرح کرد؛
راهکارهای پیاده‌سازی رهنمودهای اقتصادی رهبر انقلاب
معاون اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس درباره بیانات دیروز رهبری، گفت: انتظار داریم طرحی با محوریت اصلاح ساختاری بودجه طی دو ماه آینده به تصویب برسد تا بودجه ۱۴۰۰ متفاوت باشد.
به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، رهبر انقلاب در دو سال اخیر تأکیدات متعددی را بر اصلاح ساختارهای اقتصادی کشور به ویژه اصلاح ساختار بودجه داشته‌اند. به حدی که سال‌ها اخیر به نام عناوین اقتصادی نامگذاری شد و سال ۹۹ نیز با شعار «جهش تولید» بهار خود را آغاز کرد. ایشان در جلسه‌ای که با نمایندگان مجلس یازدهم داشتند اصلاحات ساختار بودجه را مورد تاکید قرار دادند و از آن به عنوان یکی از شاخص‌های تحول یاد کردند. ایشان فرمودند: در زمینه اقتصاد تحوّل به این است که ما بتوانیم بند ناف اقتصاد کشور را از نفت قطع کنیم؛ یعنی بتوانیم اقتصادِ بدون نفت را به وجود بیاوریم؛ این یک تحوّل به معنای واقعی کلمه است. یا فرض بفرمائید در زمینه بودجه بندی‌های دولتی، دولت و مجلس بودجه را جوری ببندند که به معنای واقعی کلمه ناظر به موضوع، ناظر به مسئله، ناظر به عملکرد باشد؛ به تعبیری «بودجه عملیاتی»؛ البتّه دولتها غالباً ادّعا می‌کنند که بودجه عملیّاتی است ولی نیست.
رهبر انقلاب دیروز در سخنانی که به مناسب عید سعید قربان به صورت زنده با مردم داشتند نیز پیشنهادهای متعددی را برای اصلاح ساختارهای اقتصادی مطرح کردند. ایشان پیشنهاداتشان را در دو محور اقدامات فوری و اقدامات ساختاری بیان کردند، ایشان علاج گرانی و مهار قیمتها، لزوم حفظ ارزش پول ملّی، ضرورت هدایت نقدینگی به تولید و لزوم شناسایی و رفع موانعِ جهش تولید را اقدام فوری و اصلاح ساختار بودجه و نظام بانکی، ارتقای سرمایه‌گذاری و اشتغال، بهبود فضای کسب و کار را اقدام ساختاری دانستند.
مقام معظم رهبری درباره لزوم هدایت نقدینگی به سمت تولید فرمودند: یک مسئله دیگر هم که جزو مسائل لازم است و آن را هم باز اهل فن و کارشناس‌های ذی‌ربط میگویند که قابل انجام است، مسئله هدایت نقدینگی به تولید است. من البتّه دو سال قبل از این، در نماز عید فطر این را گفتم که نقدینگی برای اقتصاد کشور یک خطر بزرگی است، امّا همین خطر را می‌شود تبدیل کرد به سود؛ اگر بتوانیم با تدبیرِ درست این نقدینگی را به سمت تولید هدایت بکنیم، نه فقط دیگر ضرر ندارد، بلکه سودمند هم خواهد بود. کارشناس‌ها به ما میگویند که این کار ممکن است، می‌توان این کار را کرد؛ برنامه‌ریزی لازم دارد، دنبال‌گیری لازم دارد که انشاءاللّه بایستی انجام بگیرد.
در همین ارتباط سید محمد هادی سبحانیان، معاون اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس درباره یکی از راه‌های هدایت نقدینگی کشور به سمت تولید، گفت: در حال حاضر بازار سرمایه کشور فرصت مناسبی برای این مساله است. روزانه حدود ۲ تا ۳ هزار میلیارد تومان از نقدینگی کشور به بازار سرمایه سرازیر می‌شود. با اجرای مجموعه‌ای اقدامات سیاستی می‌توان این حجم عظیم نقدینگی را در راستای افزایش سرمایه، تولید و اشتغال استفاده کرد و هم جلوی عواقب خطرناکی که عدم اجرای این بسته می‌تواند برای کشور داشته باشد را گرفت.
بورس می‌تواند نقدینگی را به سمت تولید هدایت کند
وی ادامه داد: برای تبدیل مخاطرات احتمالی شرایط کنونی در بورس به فرصت تاریخی، دولت باید به سرعت تمهیدات لازم را برای استفاده از ظرفیت نقدینگی‌ای که وارد بازار سرمایه می‌شود برای گسترش تولید و افزایش تأمین مالی شرکت‌ها فراهم کند اما متأسفانه تمهیدات لازم برای افزایش عرضه سهام و تزریق نقدینگی به سمت افزایش سرمایه شرکت‌های حاضر در بورس و یا تسهیل ورود شرکت‌های دیگر در بورس و گسترش تولیداتشان به واسطه تأمین مالی از بازار سرمایه یا عملیاتی نشده است و یا با تأخیر زیاد به تصمیماتی رسیده‌اند. علی‌ای حال در حال حاضر عمدتاً نقدینگی‌های وارد شده به بازار سرمایه در بازار ثانویه گردش می‌کنند و همین باعث افزایش‌های عمدتاً غیربنیادین بخش قابل توجهی از سهام در بازار شده است.
سبحانیان درباره عواقب پیاده نشده بسته سیاستی مورد اشاره در بازار سرمایه گفت: برخی بر این باور هستند که افزایش‌ها در شاخص بازار سرمایه به افزایش قیمت در بازار سایر دارایی‌ها سیگنال می‌دهد و اگر نتوانیم آن‌را به درستی کنترل کنیم می‌تواند موجب افزایش قیمت در بازار سایر دارایی‌ها شود بنابراین با اجرای تمهیدات لازم برای افزایش بیشتر سهام هم جلوی این عواقب گرفته می‌شود و هم می‌توان از ظرفیت بازار سرمایه برای تأمین مالی تولیدی‌ها جهت جهش تولید استفاده کرد.
تاکید رهبر انقلاب بر حفظ ارزش پول ملی / دلیل به هم ریختگی بازار ارز، کاهش حواله‌های ارزی است
رهبر انقلاب در زمینه حفظ ارزش پول ملی نیز فرمودند: اینکه این ارز همین طور افسار پاره کند و قیمتش روزبه‌روز بالا برود، چیز بسیار بدی است، این جزو کارهای کوتاه‌مدّت است که بایستی [مسئولین] انجام بدهند. البتّه من اطّلاع دارم بانک مرکزی تلاش‌های زیادی دارد می‌کند و انشاءاللّه موفّق هم خواهد شد و این هم به بنده گزارش شده از جاهای مطمئن که این [موضوع] بیش از آنچه دلایل اقتصادی داشته باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی درباره این تاکید رهبری مبنی بر لزوم حفظ ارزش پولی ملی، گفت: همانطور که به درستی مورد تاکید رهبری قرار گرفت، در حوزه ارز افزایش‌ها در بازار، افزایش‌های افسار گسیخته‌ای بوده است و بانک مرکزی و سایر دستگاه‌های مرتبط باید اقدامات سلبی و ایجابی را در زمان مناسب انجام دهند
وی ادامه داد: برای کنترل بازار ارز در شرایط فعلی، دستگاه‌های نظارتی مثل مجلس و همچنین خود دولت و بانک مرکزی می‌بایست اقداماتی را انجام دهند به طور مثال باید مشخص شود، افرادی که ارز حاصل از صادراتشان را به چرخه اقتصاد بازنگردانده‌اند چه افرادی هستند. وقتی مشخص شد که این افراد در چه دسته بندی‌هایی جای می‌گیرند و فهرست آنها مشخص شد (به عنوان نمونه بخش دولتی هستند یا بخشی خصوصی همچنین اشخاص حقیقی هستند و یا حقوقی)، می‌توان اقدامات مقتضی برای بازگشت ارزها به کشور را پیاده کرد.
سبحانیان درباره ریشه مشکلات ارزی اخیر، با بیان اینکه در حال حاضر در بازار ارز مشکل اسکناس نداریم، اظهار داشت: مساله کنونی بازار ارز کشور، مساله حواله‌های ارزی است. علت آن هم کاهش در صادرات غیرنفتی در اثر تشدید تحریم‌ها و مهمتر از آن شرایطی است که به دلیل کرونا به وجود آمد و مرزهای کشور برای مدتی بسته شد و صادرات غیرنفتی کاهش قابل توجهی یافت. لذا عملاً حجم بالایی از تقاضا برای حواله برای نیازهای وارداتی وجود دارد که تأمین آن به سهولت گذشته میسر نبود.
وی ادامه داد: یکی از اقدامات در راستای بازگرداندن ثبات در بازار ارز آن است که بتوانیم با انجام اقدامات لازم و البته مؤثر ارزهای حاصل از صادرات را به کشور بازگردانیم. یکی از این راه‌ها این است که پس از شناسایی کسانی که در بازگشت ارزها تعلل کرده‌اند، برای آنها محدودیت‌هایی در دسترسی آنها به خدمات بانکی ایجاد شود. بالاخره این افراد از سیستم بانکی استفاده می‌کنند و مبالغ کلانی را جا به جا می‌کنند و اگر محدودیت‌هایی را ایجاد کنیم می‌تواند اهرم فشاری باشد که ارز حاصل از صادرات را زودتر به کشور برگردانند و این حجم ناترازی که در بازار ارز وجود دارد، جبران شود.
سبحانیان در همین باره افزود: بانک مرکزی نیز باید نظارت بیشتری در شبکه بانکی زیر مجموعه خودش داشته باشد. شنیده شده است که برخی از بانک‌ها به زیر مجموعه‌های خودشان تسهیلاتی می‌دهند و این تسهیلات در بازار ارز تقاضاهایی را ایجاد می‌کند و منجر به افزایش تقاضا و قیمت ارز می‌شود.
دیپلماسی اقتصادی باید به کمک بازار ارز بیاید
وی با اشاره به نقش دیپلماسی در تثبیت بازار ارز، گفت: نکته دیگر در تأمین ارز مورد نیاز کشور برای واردات کالاهای اساسی، استفاده فعالانه از دیپلماسی اقتصادی است. ما منابع قابل توجهی را در کشورهای دیگر جهان داریم اما این کشورها با فشار آمریکا اجازه دسترسی ایران به منابع خودش را نمی‌دهد. ما باید از ابزارهای دیپلماسی و حتی در مواردی غیر از آن استفاده کنیم تا دسترسی مشروع ما به این منابع چه در کشور کره جنوبی، چه در کشور ژاپن و چه در کشور عراق فراهم شود. اگر این اتفاق بیفتد مقداری از فشارهایی که موجب افزایش قیمت ارز شده است کاهش می‌یابد. به طور کلی باید گفت نکته‌ای که رهبری درباره لزوم حفظ ارزش پول ملی فرمودند کاملاً نکته دقیقی است و باید بسته سیاستی و اقدام مشخصی در حوزه بازار ارز برنامه‌ریزی شده و کمک شود که پول ملی بیش از این کم ارزش نشود.
موانع تولید شناخته شده است / عزم جدی برای رفع آن وجود ندارد
آیت الله خامنه‌ای درباره لزوم رفع موانع تولید خاطر نشان کردند: یک موضوع دیگر هم موانع جهش تولید است؛ ما امسال را سال جهش تولید معیّن کردیم و موانعی در اینجا و در سر راه وجود دارد. به من این جور پیشنهاد شده که من حالا مطرح می‌کنم و آقایان رؤسای محترم سه قوّه این را دنبال کنند، بررسی کنند. پیشنهاد شده که یک کارگروه ویژه‌ای از طرف سران سه قوّه تعیین شود و این کارگروه که نماینده‌ی جلسه‌ی اقتصادی سران سه قوّه است، بروند این موانع را شناسایی کنند و رفع کنند. این را حضرات در جلسه‌شان مطرح کنند و به یک نتیجه‌ای برسند و جدّاً این را دنبال کنند که موانع جهش تولید چیست که شاید یکی از موانع، همین مسئله‌ی واردات بی‌رویّه باشد که بسیار مهم است.
سبحانیان درباره پیشنهاد رهبر انقلاب مبنی بر ایجاد کارگروه ویژه برای برطرف کردن موانع جهش تولید، گفت: موانع تولید در کشور ما شناخته شده است اما عزم و اراده جدی برای مرتفع ساختن این موانع وجود نداشته است. به عنوان نمونه برای جهش تولید می‌بایست بستر مناسب برای فعالیت‌های تولیدی در کشور ایجاد شود، موانع صدور مجوز فعالیت و کسب و کار برداشته شود و یا جذابیت فعالیت‌های غیر مولد و سوداگرانه که اثری نیز بر تولید و اشتغال در کشور ندارد با ابزارهای مالیاتی کاهش یابد اما شاهد در عمل هنوز این موانع بر طرف نشده است.
وی ادامه داد: اگر این کارگروه ذیل شورای سران به دلیل امکان افزایش هماهنگی بین این سه قوه ایجاد شود می‌توان امید داشت برخی از موانعی که برداشتن آنها به دلیل لابی‌های سنگین جریان قدرت و ثروت تاکنون انجام نشده است از این طریق و با اهتمام مجموعه قوای سه گانه مرتفع شود.
این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: در شرایط تحریمی کلید حل بسیاری از مشکلات اقتصادی از جمله اشتغال جوانان، بحث تولید داخل است که در نامگذاری سال نیز موردتوجه رهبر انقلاب بوده است. اگر بتوانیم کیک اقتصادی را با تمرکز بر ظرفیت‌های داخلی بزرگ‌تر کنیم هم می‌توانیم انباشت ثروت را در کشور بیشتر کنیم و هم توزیع آن را هدفمند تر کنیم و می‌توانیم وضعیت کشور را از لحاظ خلق ثروت و درآمد سرانه بهبود ببخشیم اما این اتفاق در کشور ما نیفتاده بلکه کیک اقتصادی ما کوچک‌تر و کوچک‌تر شده و به تبع آن درآمد سرانه نیز کاسته شده که این موضوع به افزایش فقر در کشور و نیز فاصله طبقاتی منجر شده است.
ذینفعان اجازه رفع انحصار مجوز کسب و کار را نمی‌دهند
وی با اشاره به نقش ذینفعان در عدم بر طرف شدن موانع تولید، گفت: به طور کلی برداشته شدن موانع تولید در کشور کلید حل بسیاری از مشکلات است، موانع تولید نیز شناسایی شده و منتظر اقدام هستیم اما در اجرا، گروه‌های ذینفعی وجود دارد که اجازه حل این مشکلات را نمی‌دهند. این موضوع در حوزه صدور مجوزها به وضوح دیده می‌شود. به عنوان نمونه انحصار ورود به برخی از مشاغل که به بهانه‌های واهی از جمله اشباع بازار اجازه ورود سایر داوطلبین و جوانان را نمی‌دهند، نشان دهنده بروز انحصار در فعالیت‌های اقتصادی است. این موضوع نیز ربطی به فشار آمریکا ندارد اگر امثال این موانع برطرف شود می‌توان امید داشت که تولید پا بگیرد.
ساختار معیوب اقتصاد؛ کسری بودجه و تورم
رهبر انقلاب همچنین درباره اصلاحات ساختاری مورد نیاز کشور، اظهار داشتند: اصلاحات اساسی، همان چیزی است که ما دو سال قبل از این به همین جلسه‌ی شورای اقتصادی سران سه قوّه ابلاغ کردیم؛ که یکی عبارت است از مسئله‌ی اصلاح ساختار بودجه که خیلی مهم است، یکی مسئله‌ی اصلاح نظام بانکی است، یکی هم ارتقای سرمایه‌گذاری و اشتغال است.
معاون اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به تاکید رهبر انقلاب بر اصلاح ساختار بودجه در سالیان گذشته، گفت: در حال حاضر کسری بودجه دولت به اشکال مختلف تأمین می‌شود. از جمله این روش‌ها، روش‌هایی است که منجر به افزایش پایه پولی می‌شود مانند استقراض مستقیم دولت از بانک مرکزی، خرید اوراق دولتی توسط بانک مرکزی و بخشی هم استفاده از منابع صندوق توسعه ملی است که هم در سال گذشته و هم در چهار ماه ابتدای سال بعضاً از این روش‌ها تأمین کسری بودجه دولت انجام شده است.
سبحانیان ادامه داد: کسری بودجه‌ای که از محل افزایش پایه پولی تأمین شود تورم را به همراه خواهد داشت و می‌توان ادعا کرد که در حال حاضر ناب سامانی‌ای که در بازارها وجود دارد یکی از ریشه‌های اصلی آن در کسری بودجه دولت نهفته شده است که متأسفانه علی رغم تاکید رهبری بر اصلاح ساختاری بودجه، دو سال است که کشور هیچ گام رو به جلویی در این زمینه برنداشته و اقدامی عملی انجام نشده است.
طرح اصلاح ساختاری بودجه می‌تواند بودجه‌ریزی را متحول کند
وی در زمینه اقدامات مجلس برای اصلاح ساختاری بودجه، گفت: در مجلس یازدهم قدم‌های خوبی در این زمینه در حال برداشته شدن است بسته اقتصاد مردمی ای که رئیس مجلس ارائه کردند ۵ محور دارد که یکی از آنها اصلاح ساختاری بودجه است که مبتنی بر آن با جلساتی که با سازمان برنامه و بودجه و سایر دستگاه‌ها گذاشته شده، این موضوع در حال پیگیری است و انتظار داریم که طرحی با محوریت اصلاح ساختاری بودجه طی یک الی دو ماه آینده در مجلس به تصویب برسد که در آن درباره منابع و مصارف و اصلاحات نهادی در بودجه احکامی لحاظ شود که بتواند پایه‌ای باشد که بودجه ۱۴۰۰ مبتنی بر آن، بودجه متفاوتی باشد و به صورت صوری و با کسری ۵۰ درصدی تقدیم مجلس نشود.
نرخ بهره بین بانکی باید افزایش یابد / لایحه اصلاح نظام بانکی به مجلس نیامد!
عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی درباره اصلاح نظام بانکی نیز گفت: در حوزه نظام بانکی یکی از ابزارهایی که در اختیار بانک مرکزی به عنوان سیاست‌گذار پولی وجود دارد، ابزار نرخ بهره بین بانکی است. متأسفانه به دلایل مختلف از جمله ایجاد انگیزه برای بانک‌ها برای خرید اوراق دولتی، نرخ بهره بین بانکی طی ماه‌های گذشته به شدت کاهش پیدا کرده بود در حالی که این کاهش با شرایط اقتصادی کشور و تورم موجود و اعلامی بانک مرکزی همخوانی نداشت. و علی رغم توصیه‌های مکرر کارشناسی برای مداخله بانک مرکزی و افزایش کف کریدور نرخ بهره، پس از تعلل فراوان بالاخره در حال حاضر اقداماتی برای افزایش این نرخ در حال انجام است که به نظر من بازهم نرخ موجود پایین است. اگر نرخ بهره بین بانکی مدیریت شود و افزایش پیدا کند می‌تواند از برخی التهابات در بازار پول و سرمایه بکاهد.
وی خاطر نشان کرد: برخی اصلاحات نظام بانکی با مجوز شورای سران به تصویب رسید و انجام شده است اما به نظر می‌رسد اقدامات انجام شده در این راستا با اختیارات فراوانی که برای این مهم به بانک مرکزی داده شده است همخوانی نداشته و گزارشی هم در این رابطه ارائه نشده است. یکی از مهم‌ترین اصلاحاتی که باید در حوزه بانکی صورت بگیرد تدبیر برای ناترازی نظام بانکی است. به علاوه بخشی از اصلاحات در نظام بانکی منوط به اصلاح قوانین بانکی است که علیرغم وعده دولت مبنی بر تقدیم لایحه اصلاح نظام بانکی، این اتفاق نیفتاده است. اما طرح‌هایی در مجلس مطرح است که امیدواریم این طرح‌ها با همراهی دولت و با اخذ نظرات کارشناسی به سرانجام برسد./841/د102/ف
ارسال نظرات