بررسی خانواده ایده آل از منظر اخلاق و حقوق در یک اثر

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مرکز بین‌المللی توسعه صلح، فرهنگ و عقلانیت، کتاب خانواده «ایده آل؛ در پرتو اخلاق و حقوق»، اثر دکتر علی اکبر محمدزاده را منتشر کرد.
نویسنده؛ این کتاب را در ده فصل با عنوان‌های: «کلیات و مفهوم‌شناسی»، «جایگاه خانواده و زندگی مشترک»، «شاخص‌های اخلاقی زوجین»، «شاخص‌های رفتاری زوجین»، «اصول تربیت فرزند»، «اخلاق شهروندی خانواده»، «حقوق خانواده در قوانین موضع ایران»، «وضعیت خانواده در ایران»، «وضعیت خانواده در غرب»، و «مسأله استراتژیک جمعیت» تنظیم کرده است.
 مؤلف در مقدمه درباره این اثر چنین می‌نویسد:
اگر بخواهیم جامعه‌ای سالم داشته باشیم؛ ابتدا باید خانواده‌ای سالم داشته باشیم. حال، این سؤال پیش می‌آید که چگونه خانواده‌ها سالمی داشته باشیم؟ مهم‌ترین راه‌کار برای داشتن خانواده سالم، ترسیم الگوی اخلاق ترسیم الگوی اخلاقی رفتاری و حقوقی خانواده است.
 اما ترسیم این الگو به ارتقا سطح دانش و آگاهی خانواده و مصون‌سازی او از آسیب‌ها به تنهایی کارساز نیست، بلکه باید پس از ترسیم این الگو به آسیب‌شناسی وضعیت خانواده در ایران و مشکلات آن و همچنین در غرب و مشکلات آن بپردازیم.
بنابراین، هدف اصلی این پژوهش ترسیم الگوی اخلاقی، رفتاری و حقوق «خانواده ایده آل» در دو حوزه فردی و درون خانوادگی و شهروندی است و هدف جانبی آن بررسی و آسیب‌شناسی وضعیت خانواده در ایران و غرب و ترسیم الگوی مطلوب جمیعتی است.
 برای دستیابی به این هدف به بررسی و تحقیق پرداخته و با خوشه‌چینی از آیات درربار قرآن کریم و کلمات قصار اهل بیت(ع) و آثار ارزشمند دانشمندان اسلامی پژوهش خود را در قالب 10 فصل تقدیم می‌داریم.
نویسنده در گفتار نخست فصل اول این نوشتار به بررسی عنوان‌های: تبیین مسأله، ضرورت و روش تحقیق و بیان سؤال اصلی پرداخته، در گفتار دوم نیز در باره واژگان و مفاهیم کلیدی این موضوع توضیحاتی بیان داشته است.
نگارنده در فصل دوم موضوعاتی همچون: ماهیت خانواده، اهمیت نهاد خانواده از دیدگاه اسلام و معیارهای تشخیص خانواده از منظر دین، جایگاه محوری زن در خانواده و کارکردهای خانواده را بررسی کرده است.
گفتارهایی همچون: وظایف اخلاقی مشترک زن و مرد، وظایف اخلاقی ویژه زن، وظایف اخلاقی ویژه مرد در فصل سوم، تبیین، و در فصل چهارم نیز عنوان‌های: وظایف رفتاری مشترک زوجین، وظایف رفتاری زن و وظایف رفتاری مرد واکاوی شده است.
همچنین، نگارنده در فصل پنجم به بیان اصول و مبانی تربیت فرزند از دیدگاه آموزه‌های اسلامی پرداخته و در این فصل اصول و روش‌های تربیت فرزند را در ضمن سه دوره بررسی کرده است.
مسئله مهمی که لازم است در دوره نوباوگی به آن توجه شود، نوع رفتار و تربیت جنسی کودک است؛ چون هم‌زمان با رشد عقلی و ذهنی، غرایز فرزند بیدار می‌شود، از این رو نویسنده در صفحه 88 زیر عنوان تربیت جنسی فرزند اینگونه نگاشته است:
غریزه جنسی از سنین هشت تا پانزده سالگی نمایان شده؛ و به تدریج قوی‌تر و آگاه‌تر می‌شود تا به بلوغ برسد، لذا به منظور جلوگیری از انحرافات احتمالی و تربیت صحیح جنسی لازم است والدین نسبت به روش‌های صحیح رفتارهای جنسی و راه‌های پیشگیری ناشی از آن آگاه شوند.
... در جریان تربیت جنسی، باید خردسالان را با مسائل بهداشتی ویژه آشنا ساخت، و به صورت غیر مستقیم از پیامدهای منفی عادت‌های غلط جنسی و بیمارهایی که به دنبال  دارد، آگاه کرد تا در روند رشد خود، در پذیرش نقش جنسیتی خاص خود، دچار مشکل نشوند.
 در ادامه نگارنده به ارائه پشنهادهایی به منظور تربیت صحیح جنسی فرزندان پرداخته است که برخی آنها عبارت است از:
• از کنترل شدید و ایجاد ترس در او نسبت به احساس جنسی پرهیز کرد؛
• محل خواب فرزندان را از همدیگر جدا کنید، که این جداسازی بهتر است از سن هفت سالگی و حتی قبل‌تر از آن انجام شود؛
• اگر فرزندان در اتاق با یکدیگر بودند؛ به بهانه‌ها مختلف به  اتاق‌های آنها رفت و آمد کنید تا بدانند هیچ کجا کاملا امن و خالی از مراقبت نیستند.

 مؤلف در فصل ششم به تبیین شاخصه‌های اخلاق شهروندی خانواده ایده آل می‌پردازد و در این فصل اخلاق شهروندی را در سه حوزه «اخلاق مردم با مردم»، «مردم با مسئولین و حاکمیت» و «مردم با محیط زیست و محیط پیرامونی» را تبیین می کند.
نگارنده در فصل هفتم به بررسی حقوق خانواده در قوانیین موضوعه ایران و در فصل هشتم نیز به آسیب شناسی وضعیت خانواده پرداخته و در پایان این فصل راهکارهایی برای ارتقای سطح فرهنگ خانواده مطرح کرده است.
نهادهای مختلف هر جامعه به سبب تحولاتی که در آن جامعه رخ می دهدد؛ دست‌خوش تغییرات می‌شوند و ضروری است که نهادها خود را با شرایط جدیدی انطباق دهند و هم‌سو با تغییرات حرکت کنند، زیرا در غیر این صورت دچار مشکل شده و از انجام کارکردهای خود باز می‌مانند؛ از این رو نویسنده در صفحه 230 زیر عنوان نتیجه گیری از فصل هشتم چنین آورده است:
جامعه ایران و نهادهای آن نیز از این امر مستثنی نبوده است. طی چند دهه اخیر خانواده ایرانی، تحولات و دگرگونی‌های متعددی را هم در سطح ساختاری و هم به لحاظ کارکردی تجربه کرده است. در واقع، لازم می‌نماید که هنگام بررسی این دگرگونی‌ها به شرایط حاکم بر جامعه و میزان انطباق با این شرایط نیز توجه شود؛ چرا که اگر خانواده‌ها در برابر این انطباق مقاومت کنند، دچار اضمحلال و از هم پاشیدگی می‌شوند.
نویسنده در فصل نهم نیز به تبیین گفتارهایی همچون: «ماهیت خانواده در غرب»، «جایگاه زن در خانواده»، «لیبرالیسم جنسی و بحران کودکان غربی»، «پیامدهای اجتماعی فرهنگی خانواده غربی» و «نفوذ و تأثیر اندیشه غربی در کشورها مسلمان» پرداخته است.
 همچنین مؤلف در فصل دهم ضمن ارائه آمار و گزارشی‌های نهادهای رسمی بین‌المللی درباره خطر کاهش جمعیت در ایران، اثرات مخرب ناشی از کمبود جمعیت را تبیین و راهکارهای افزایش جمعیت را مطرح کرده است.
مرکز بین‌المللی «توسعه، صلح، فرهنگ و عقلانیت»، کتاب «خانواده در پرتو اخلاق» را با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه در قطع رقعی و در ۲۶۲ صفحه به قیمت ۱۰۰۰۰ تومان منتشر کرده است./۹۹۸/پ ۲۰۲/ ش