تمامی مصادیق وجوب «جهاد ذبی» در لبنان و فلسطین محقق شده است/ حوزه باید در مسیر تقویت مقاومت گام بردارد

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پیش از ظهر امروز در همایش فقه مقاومت که در مرکز فقهی ائمه اطهار برگزار شد به تشریح ادله وجوب دفاع از دین و همچنین قاعده «لاحرج» پرداخت و گفت: سیدحسن نصرالله افتخار شهدای روحانیت است و الگوی همه ما طلاب و حوزه های علمیه است. حوزه علمیه باید در مسیر تقویت مقاومت باشد و بتواند در تحکیم مبانی مقاومت گام بردارد از این رو این همایش تشکیل شد. 

وی در تشریح مبانی فقهی مقاومت و جهاد اظهار داشت: مباحث جهاد در کتب فقهی ما بسیار گسترده مطرح شده و در منابع اصلی این مباحث آمده است و اقسام جهاد را به سه قسم: جهاد ابتدایی؛ جهاد دفاعی و جهاد ذبی مانند جنگ با داعش تشریح شده است. در پی انقلاب عظیم اسلامی مفاهیم ارزشی از درون دین جوشش کرد و درخشندگی پیدا کرد و قیمت انسانیت را حول همین مفاهیم قرار داد. 

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به تجربه دفاع مقدس، دفاع از حرم و شهدای امنیت تصریح کرد: همه ما باید مبانی مقاومت را به طور کامل برای حوزه های علمیه و سپس مردم تشریح و تبیین کنیم تا ارزش مقاومت در حزب الله و مردم فلسطین روشن شود و هیچ نقطه ای مغفول نماند. وقتی انسان بحث مقاومت را در آیات نگاه می کند به جامعیت دین پی می برد و دستورالعمل های آن را ستایش می کند.

وی وجوب مقاومت را مربوط به تمام کتب آسمانی دانست و با قرائت آیه «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَىٰ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ۚ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ ۖ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ وَالْقُرْآنِ ۚ» افزود: چون اسلام دین خاتم بوده برنامه ای جامع تر برای مسئله جهاد ارائه داده است اما جهاد و مقاومت در تورات و انجیل هم آمده است. آیات جهاد در قرآن از آیات نماز و زکات بیشتر است و جهاد ابتدایی نیز که دعوت به اسلام است مورد تأکید قرار گرفته است اما زمینه آن «فقه الدعوه» بوده که طی آن حاکم اسلامی باید قبل از جهاد ابتدایی از کفار برای تحقیق در مورد اسلام دعوت کند و اگر در میدان جنگ یکی از کفار پناه خواست تا در مورد اسلام تحقیق کند باید به او مهلت داد.

آیت الله فاضل ادامه داد: اگر بعد از دعوت حاکم اسلامی از کفار مشخص شد که کفار از روی لجاجت به سوی حق رهنمون نمی شوند، منطق اسلام این است که فرزندان گناهی ندارند و باید جهاد کنیم تا مستضعفین آن ها از زنان و مردان و فرزندان را نجات دهیم. جهاد ابتدایی اجمال دارد اما صحیح و مترقی است.

وی با بیان اینکه جهاد دفاعی در اسلام مقدس است، گفت: قسم دیگری از جهاد برای دفاع از کیان اسلام است و آن را «جهاد ذبی» می نامند و تمام فقهای شیعه و سنی بر این نوع از جهاد اتفاق نظر دارند یعنی اگر اساس اسلام در خطر بود و یا کفار بخواهند زمینی از اراضی مسلمین را به سیطره خود در بیاورند، به نحو واجب عینی دفاع و مقابله واجب است. شق سوم جهاد در حال حاضر محقق شده است زیرا کفار سرزمین مسلمانان را گرفته و به دنبال هدم اسلام هستند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دشمنان اسلام در دوران امروز را خطرناک تر از مشرکین صدر اسلام دانست و به نامه های مرحوم حضرت آیت الله فاضل لنکرانی در خصوص مسئله فلسطین اشاره کرد و گفت: در دوران معاصر اولین مرجعی که اجازه صرف سهم امام در فلسطین را داد مرحوم حضرت آیت الله فاضل لنکرانی بود و عقیده داشت که اگر اسرائیل به این نتیجه برسد برای بقاء یهود لازم است همه مسلمانان را از بین ببرد این کار را خواهد کرد. امروز برای کیان اسلام و سرزمین مسلمین خطر ایجاد شده که دو مصداق جهاد ذبی را به طور کامل دارد.

وی به قول شیخ طوسی در نهایه اشاره کرد و افزود: اگر دشمنی به قومی از اقوام اسلامی و یا سرزمینی از سرزمین های مسلمانان هجوم برد باید علیه او حرکت کرد و اعانه ظالم که در همه موارد حرام است در هنگام جنگ ظالم با دشمن غاصب سرزمین اسلام، کمک به این ظالم لازم است. در فقه شافعی و فقه مالکی عین مطلب فقهای امامیه گفته شده است.

این استاد درس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به عنوان فقهی «وجوب حفظ دین» گفت: هیچ امانتی در عالم عزیزتر از دین نیست و وجوب حفظ دین هیچ احتیاجی به دلیل ندارد و اگر امام حسین از جان خود گذشت برای حفظ دین است و همچنین وقتی شارع می خواهد دین را حفظ کند و آن را جهانی کند حفظ دین برای مسلمانان واجب است. کسانی که طعم فقه را نچشیده این حرف را می زنند که ارتداد یک فرد چه ربطی به ما دارد اما ما وظیفه داریم برای خود و نسل آینده دین را حفظ کنیم.

وی ادامه داد: عنوان «وجوب حفظ دین» اعم است و بعضی از مصادیق آن وجوب کفایی دارد اما عنوان «دفاع از دین» وجوب عینی داشته و برای همه مسلمین فرض است که برای دفاع از دین گام بردارند همانگونه که رهبر معظم انقلاب در نامه خود بر همه مسلمین کمک به مقاومت را فرض کردند. زن و مردی که همه هستی خود را برای لبنان اهدا می کنند بهترین کار را برای دفاع از دین انجام می دهند و مردم باید اسرائیل را از بین ببرند. فریادهای امام خمینی ریشه دینی دارد و امروز خطرناک ترین دولت برای اسلام، اسرائیل است.

وی با اشاره به تشریح دلایل جهاد ذبی گفت: در جزوه ای دلایل روایی، قرآنی، اجماع علما و دلایل عقلی جهاد ذبی را به طور کامل تشریح کرده ام و علاوه بر آن ها مسئله «حرج» مطرح می شود که آیا وقتی دفاع از اسلام با هزینه های زیادی همراه است مشکلات و تحریم ها را در پی دارد، آیا بازهم لازم است. اگر حج بر کسی واجب شود و آن را انجام ندهد یهودی می میرد اما اگر انجام همین حج دچار حرج شد وجوب آن برداشته می شود.

آیت الله فاضل لنکرانی در تشریح بحث دخول قاعده «لاحرج» در وجوب دفاع از دین گفت: آیه شریفه «وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ ۚ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ» این شبهه را تقویت می کند و خداوند نیز تصریح کرده که حق جهاد را انجام دهیم و از تلاش کم نگذارید اما در پایان نیز تصریح کرده که در دین حرجی نیست. آیا به این آیه می توان استناد کرد و وجوب جهاد در حفظ دین را در مواردی متوقف کرد؟ زکات، خمس و خود جهاد دارای حرج و سختی است و آیا ادا کردن حق جهاد بدون حرج ممکن است؟ در اینجا فقها جواب های مختلفی داده اند و 7 جواب در جزوه مذکور نقل شده است.

وی ادامه داد: برای گرسنگی یک لحظه در جهاد ارزش و ثواب زیادی نهفته شده است و این آیه در مقام بیان این است که سختی های جهاد در مقابل ارزش های اخروی آن هیچ حرجی ندارد. مرحوم نراقی، میرزای قمی، میرزای آشتیانی، محقق بجنوردی و دیگر بزرگان به این شبهه جواب داده اند و برخی نیز گفته اند قاعده «لاحرج» امتنانی است و در غلبه بر کفار «لاحرج» خلاف امتنان است زیرا در باب مقابله با کفار امتنان به این است که جهاد واجب باشد ولو اینکه سختی های عظیم داشته باشد.

این استاد درس خارج حوزه علمیه قم در ادامه پاسخ به شبهه وجوب دفاع از دین در هنگام سختی و حرج گفت: اگر تمسک به ادله مانند تقیه سبب وهن دین شود، تمسک به آن لازم نیست بنابراین سؤال می پرسیم چرا خداوند قاعده لاحرج را آورده و این امتنان را بیان کرده است؟ اگر خداوند می خواست دین را از ابتدا تا انتها سخت و مشکل قرار دهد پیروان دین کم می شدند و این امتنان برای حفظ دین است. این مواردی که در شبهات موضوعیه جاری می شود امتنان است برای مثال اگر گفته می شد هر جا که به طهارت شک داریم، آنجا نجس است زندگی ها مشکل می شد.

وی ادامه داد: ملاک حفظ دین از ملاک «لاحرج» قوی تر است و در هنگام تعارض، وجوب حفظ دین مغتنم است؛ کسی توهم نکند این همه ساختمان از بین می رود و مجروحین فلسطینی که انسان از دیدن آن ها باید خون گریه کند، مصداق دست کشیدن از مقاومت هستند. مسئله حفظ دین مطرح است و اینجا جای جریان «قاعده لاحرج» نیست.